Λαλάκης Ρούφος

Έργο του Νικήτα Γρύσπου

Σαν σήμερα, στις 26 Μαρτίου, συμπληρώνονται 48 χρόνια απο τον θάνατο ενος σπουδαίου τέκνου της Πάτρας, του Λαλάκη Ρούφου (1880-1960), του τελευταίου μέλους των Ρούφων που ασχολήθηκε με την πολιτική. Ο Λαλάκης ήταν περίεργη προσωπικότητα. Βενιζελικός με συμμετοχή στο αντάρτικο και στενούς δεσμούς με την βασιλική οικογένεια!

Αυτός ο πολιτικός με το περίεργο όνομα (Λαλάκης), χαιδευτικό του Βασίλη, γεννήθηκε στην Πάτρα και ήταν γόνος της γνωστής πολιτικής οικογένειας των Πατρών. Πατέρας του ο Αθανάσιος Κανακάρης - Ρούφος, δήμαρχος Πατρέων και βουλευτής, και η Κυριακούλα Προβελέγγιου, αδερφή του ποιητή Αριστομένη Προβελέγγιου και κόρη του υπουργού Ιωάννη Προβελέγγιου. Ο παππούς του ήταν ο πρωθυπουργός Μπενιζέλος Ρούφος και η γιαγιά του η Βικτωρία Σισίνη, αδερφή του Χρύσανθου Σισίνη απο τη Γαστούνη. Υπήρχαν βέβαια και άλλα σπουδαία μέλη αλλά ας μην τα αναφέρουμε εδώ. Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε το πολιτικό background της οικογένειας δεν άφηνε και πολλά περιθώρια επιλογής στον Βασίλειο Ρούφο.

Πρώτα με την πολιτική ασχολήθηκε ο κατα δύο χρόνια μεγαλύτερος αδερφός του, ο Λουκάς Κανακάρης - Ρούφος, ο οποίος εκλέχτηκε βουλευτής πρώτη φορά το 1905. Ο Λαλάκης Ρούφος ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και αρίστευσε. Για πρώτη φορά έθεσε υποψηφιότητα με το βενιζελικό κόμμα στις βουλευτικές εκλογές του 1913, στις οποίες και εκλέχθηκε. Επανεκλέχτηκε επίσης σε αυτές του 1915 και του 1917. Ο Λαλάκης Ρούφος την περίοδο του διχασμού είχε ακολουθήσει τον αδερφό του στην αλλαγή στρατοπέδου μεταπηδώντας σε αυτό των ανακτόρων. Αιτία γι'αυτή την συμπεριφορά ήταν η στενή σχέση που διατηρούσε η οικογένεια Ρούφου με την βασιλική οικογένεια. Απότοκο αυτής της αλλαγής ήταν η σύλληψη και η φυλάκιση του Λαλάκη Ρούφου στις φυλακές του Αγίου Διονυσίου μαζί τους Διονύσιο Τόφαλο, Παναγιώτη Κανελλόπουλο, Ρηγόπουλο κ.α. Στο βιβλίο του Αλέκου Μαρασλή "Ιστορία της Πάτρας" δημοσιεύται μια φωτογραφία των κρατουμένων στις φυλακές του Αγίου Διονυσίου, στην οποία διακρίνεται και ο Ρούφος. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα.

Στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 δεν μπόρεσε να πάρει μέρος λόγω της καταδίκης του. Τον αντικατέστησε έτσι ο αδερφός του Μπενιζέλος Αθ. Ρούφος, ο οποίος ήταν τραπεζίτης. Να σημειώσω εδώ οτι σύζυγός του πρέπει να ήταν η Σοφία Μπενιζέλου Κανακάρη Ρούφου (1888 - 1975). Το όνομα αυτό (το δίνω ακριβώς όπως το βρήκα στο μνήμα) το ανακάλυψα τυχαία στον οικογενειακό τάφο Πάλλη στο α΄ νεκροταφείο Αθηνών και πιθανολογώ οτι ήταν σύζυγος του Μπενιζέλου αφού οι ημερομηνίες ταιριάζουν. Κόρη του πρωθυπουργού Μπενιζέλου δεν μπορεί να ήταν αλλά ουτε και κόρη του Μπενιζέλου Αθ. Ρούφου. Άρα το πιο πιθανό είναι να ήταν σύζυγός του. Την άποψη μου την ενισχύει δημοσίευμα εφημερίδας για την κηδεία του Λουκά Κανακάρη -Ρούφου όπου την αναφέρει ως αδερφή του με το όνομα Σοφία Μπενιζέλου Ρούφου. Για την ιστορία ο Μπενιζέλος Αθ. Ρούφος δεν κατάφερε να εκλεγεί. Με την νίκη του Γούναρη στις εκλογές ο Λαλάκης Ρούφος αποφυλακίστηκε και διορίζεται νομάρχης Αττικοβοιωτίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1922. Το 1926 εκλέχτηκε για ακόμη μια φορά βουλευτής στη θέση του αδερφού του. Δύο χρόνια αργότερα ήταν πάλι υποψήφιος βουλευτής με το Λαϊκό κόμμα χωρίς όμως επιτυχία αυτή τη φορά.

Μετά απο ένα μεγάλο διάστημα αποχής απο τα πολιτικά πράγματα το 1934 θέτει υποψηφιότητα για τον δημαρχιακό θώκο. Τελευταία φορά που μέλος της οικογένειας Ρούφου έθεσε υποψηφιότητα για τη θέση του δημάρχου ήταν το 1899 όταν ο πατέρας του Θάνος Κανακάρης Ρούφος και ο θείος του Αγγελής Ρούφος κατέβηκαν υποψήφιοι στις εκλογές διασπώντας έτσι το Ρουφικό κόμμα και αποτυγχάνοντας και οι δύο. Απο τότε κανένας Ρούφος δεν είχε ασχοληθεί με τα δημοτικά. Στις εκλογές του 1934 ήταν η πρώτη φορά που οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου. Κύριος αντίπαλός του ήταν ο απερχόμενος δήμαρχος Ιωάννης Βλάχος, α΄ ξάδερφος του Δημητρίου Γούναρη. Ο Ρούφος είχε την στήριξη του κόμματος των Φιλελευθέρων. Όλα έδειχναν οτι η εκλογή δημάρχου θα ήταν οριακή. Η εκλογική διαδικασία πραγματοποιήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου, ημέρα Κυριακή, και στις κάλπες προσήλθαν, όπως μας παρέχει ο Ψωμάς στο βιβλίο του "Δήμαρχοι Πατρέων", 13.053 ψηφοφόροι. Ο Λαλάκης Ρούφος έλαβε 6.412 ψήφους (49,39%), ο Ιωάννης Βλάχος 6.377(49,13%) και ο Παπαγιαννόπουλος 192 (1,48%). Ο Λαλάκης είναι ο νέος δήμαρχος Πατρέων με διαφορά μόλις 35 ψήφων. Να σημειωθεί οτι ο Ρούφος λόγω της απήχησής του στο γυναικείο φύλο έλαβε και τις περισσότερες ψήφους απο αυτό (Συνολικά ψήφισαν 68 γυναίκες). Τον επόμενο χρόνο σημειώνεται και η πρώτη κρίση επι δημαρχίας του. Ο λαός εξεγείρεται κατά της διεύθυνσης διαχείρισης του υδροηλεκτρικού σταθμού Γλαύκου απαιτώντας μείωση τιμών. Τα μαγαζιά κλείνουν, συλλαλητήρια διοργανώνονται ενώ σημειώνονται και επεισόδια. Τελικά η διοίκηση υποχωρεί και η κρίση εκτονώνεται.

Το 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς καταλύει το δημοκρατικό πολίτευμα και εγκαθιστά το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Το δημοτικό συμβούλιο διαλύεται και αντικαθίσταται απο πενταμελή επιτροπή. Δήμαρχος παραμένει ο Λαλάκης Ρούφος. Με την είσοδο των Ιταλών στην Πάτρα ο Ρούφος καλείται να δώσει όρκο στον Ιταλό βασιλιά, πράγμα το οποίο αρνείται με αποτέλεσμα τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου να παυθή απο τη θέση του. Ο Λαλάλης καταφεύγει στα βουνά όπου ως αρχηγός του Λαϊκού κόμματος θα συμμετάσχει στις εκεί εκλογές. Με την αποχώρηση των γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων το ΄44 ο Ρούφος επιστρέφει μαζί με τις αντάρτικες δυνάμεις στην Πάτρα για να αναλάβει την δημαρχία, θέση στην οποία θα παραμείνει μέχρι το 1945. Στις πρώτες εκλογές μετά την κατοχή, το 1951, θέτει υποψηφιότητα για δήμαρχος. Ο Ρούφος συγκεντρώνει το 42,62 % των ψήφων ένανι 31,67 του Θεόδωρου Ζαφειρόπουλου και 25,7 % του Νικόλαου Βέτσου.

Στις εκλογές του 1954 είναι για τελευταία φορά υποψήφιος δήμαρχος. Στον α΄ γύρο συγκεντρώνει το 26,38 % των ψήφων, έρχεται πρώτος στη σειρά κατάταξης αλλά δεν πιάνει το όριο του 40 % που απαιτείτο για την απευθείας εκλογή του δημάρχου. Στον β΄ γύρο ο Ρούφος νικά ανετα τον Γεώργιο Παπαγιαβή έχοντας συγκεντρωσει το 59,54 % έναντι 40,46 % του αντιπάλου του. Κατα τη δημαρχεία του ο Γλαύκος συγχωνεύθηκε με την ΔΕΗ ενώ αποπερατώθηκε, κατασκευάστηκαν οι σκάλες της τριών Ναυάρχων, ολοκληρώθηκε η κατασκευή της εκκλησίας των Αγγέλων στο Α΄ νεκροταφείο των Πατρών και εγκαινιάστηκε απο τον βασιλιά Παύλο η δημοτική βιβλιοθήκη. Το 1959 παραιτείται απο το δημαρχιακό αξίωμα για λόγους υγείας και στις 26 Μαρτίου του επομένου χρόνου πεθαίνει. Ενταφιάστηκε στο μαυσωλείο των Ρούφων στο Α΄ Νεκροταφείο Πατρών.

Σχετικά με την οικογένεια του Λαλάκη Ρούφου αρκετοί ιστορικοί λανθασμένα αναφέρουν οτι δεν είχε αποκτήσει (π.χ. Πέτρος Ψωμάς, Δήμαρχοι Πατρέων 1836 - 2006, Το Δόντι). Ήταν παντρεμένος (Εδώ να πώ οτι σύμφωνα με τον Θάνο Κανακάρη Ρούφο, γιο του ανηψιού του Λαλάκη, Ρόδη Κανακάρη - Ρούφου, τον οποίο είχα συναντήσει στο σπίτι του στην Αθήνα, ο γάμος είχε γίνει ύστερα απο σχεδόν αναγκαστικό συνοικέσιο απο την σύζυγο του αδελφού του Λουκά Κανακάρη - Ρούφου, Ελένη Παπαγεωργακοπούλου, προκειμένου ο Λαλάκης να αποκτήσει οικογένεια αφού ως γνωστόν η ζωή του ήταν ιδιαίτερα άστατη) και είχε αποκτήσει έναν γιο, τον Αθανάσιο Ρούφο. Η σύζυγος και το παιδί του ήταν μονίμως εγκαταστημένοι στην Αθήνα γι'αυτό και δεν ήταν ιδιαιτέρως γνωστό οτι είχε οικογένεια. Εγγονός του Λαλάκη είναι ο Βασίλειος Ρούφος, αξιωματικός στην αεροπορία, κάτοικος Κολωνακίου.  Να σημειωθεί ότι τα παραπάνω σχετικά με τους απογόνους του Λαλάκη αναφέρονται για πρώτη φορά.

Να σημειωθεί επίσης οτι κοντά στη Ζάστοβα ακούγεται το τοπωνύμιο "Πύργος του Ρούφου". Πρόκειται για έναν πύργο, του οποίου τα ερείπια υπάρχουν ακόμα, ο οποίος λογιά ανήκε στον Λαλάκη Ρούφο. Αυτός για άγνωστους λόγους το κληροδότησε σε μερικούς κατοίκους της περιοχής με αποτέλεσμα να λεηλατηθεί. Σήμερα ο πύργος, οτι έχει δηλαδή απομείνει, αν δεν κάνω λάθος, έχει περάσει στα χέρια του γιατρού Ρηγόπουλου.