Παρασκευή, Νοεμβρίου 28

Έπαυλις Λυμπερόπουλου

Στον δρόμο για την Μονή του Προφήτη Ηλία, απέναντι από το στρατιωτικό νοσοκομείο 409, στέκεται χρόνια τώρα μια εγκαταλελειμένη και ετοιμόρροπη έπαυλη. Αν και η πτώση σοφάδων έχει αλλοιώσει τα χαρακτηριστικά του κτιρίου, η έπαυλη διατηρεί αναλλοίωτη την αρχοντική της αύρα. Πέρα όμως από την αρχιτεκτονική και αισθητική της αξία, η έπαυλη κουβαλάει και πολλή ιστορία αφού κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής υπήρξε χώρος κράτησης κρατουμένων. Αυτός είναι και ο λόγος που για χρόνια, ως παιδί, έβλεπα στεφάνια στην κεντρική πύλη του κτήματος.

έπαυλη Λυμπερόπουλου, φωτ. Δημήτρης Λιούρδης

Τρίτη, Νοεμβρίου 11

Περι καταγωγής Βαρουξήδων

Σε αρκετά ιστορικά βιβλία αναφέρεται οτι οι Βαρουξήδες κατάγονται απο τους Σπηλιωτοπουλαίους της Δημητσάνας χωρίς όμως να περιέχονται κάποια περαπάνω στοιχεία. Ας δούμε λοιπόν απο που προκύπτει αυτή η σχέση. Οι Σπηλιωτοπουλαίοι ήταν παλιά και πλούσια οικογένεια της Δημητσάνας, μέλη της οποίας διακρίθηκαν στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821, στον στρατό και την πολιτική. Πιθανολογείται μάλιστα οτι προέρχονται απο τουςΓαβράδες του Βυζαντίου, εκδοχή βέβαια που αμφισβητείται. Αναφέρεται μάλιστα οτι γενάρχης τους ήταν ο Σπήλιος Γαβράς εκ Τραπεζούντας.

Για τις ανάγκες του αγώνα της ανεξαρτησίας ο Αντώνιος Σπηλιωτόπουλος κατόπιν προτροπών των αδερφών του εγκαταστάθηκε στις αρχές του 1821 στο Δούκα της Ηλείας προκειμένου να φτιάξει πυριτιδόμυλους και να ενισχύσει τον εκεί αγώνα των επαναστατών. Ο Αντώνιος Σπηλιωτόπουλος ήταν σύμφωνα με ένα παλιό ανυπόγραφο φυλλάδιο σχετικά με την οικογένεια Σπηλιωτόπουλου α΄ εξάδελφος του Σπυρίδωνα Σπηλιωτόπουλου, υπασπιστή του Κολοκοτρώνη, πληρεξούσιου, στρατηγού και δημάρχου Ναυπλίου, και του Νικολάου Σπηλιωτόπουλου, αδερφού του προηγούμενου και αγωνιστή του '21. Οι απόγονοι του Αντωνίου πήρα το όνομα Μπαρουξής, που στη συνέχεια μετατράπηκε σε "Βαρουξής". Η προέλευση του ονόματος προφανώς έχει σχέση με την ιδιότητα των μελών της οικογένειας κατα τη διάρκεια της επαναστάσεως του '21 που δεν ήταν άλλη απο την κατασκευή μπαρουτιού. Το επάγγελμα του μπαρουξή άλλωστε ειδικά στην Δημητσάνα ήταν αρκετά διαδεδομένο.

Γιός (μάλλον) του Αντωνίου ήταν ο Ανάστος Μπαρουξής που έδρασε κατα τη διάρκεια του 1821 συντηρώντας δικό του στρατιωτικό σώμα. Απο ένα σημείο και μετά οι Βαρουξήδες εμφανίζονται εγκατεστημένοι στον Πύργο Ηλείας να ασχολούνται κυρίως με την δημοσιογραφία και περιστασιακά με την πολιτική όπως οι Αναστάσιος, ίσως(;) εγγονός του Ανάστου, και Λεωνίδας Βαρουξής, δήμαρχος Πύργου και πολιτευτής αντίστοιχα. Ο τελευταίος είναι ο ιδρυτής της γνωστής εφημερίδας "Πατρίς" ενώ είχε εργαστεί και στον Βλάσση Γαβριηλίδη, τον "πατέρα της δημοσιογραφίας". Και ο αδερφός του Κωνσταντίνος εργάστηκε ως δημοσιογράφος διατηρώντας δική του εφημερίδα την "Αυγή". Σχετικά με τον τύπο της Ηλείας σημαντικές πληροφορίες περιέχονται σε ένα μικρο φυλλάδιο με τίτλο "Οι εφημερίδες της Ηλείας" του Βύρωνος Δάβου. Η συνέχεια νομίζω είναι γνωστή.

Τρίτη, Νοεμβρίου 4

Τα Ζαϊμαίικα

Τα Ζαϊμαίικα/Ζαϊμέϊκα βρίσκονται στον δρόμο που οδηγεί για το Ρίο, λίγο πιο πέρα απο το Καζίνο Ρίο. Η ονομασία βεβαίως προήλθε απο τα κτήματα που απέκτησε μεταπεναστατικώς η οικογένεια Ζαΐμη. Λόγω της προσφοράς αυτών στο Έθνος, αλλά και της πολιτικής δύναμης που προφανώς είχαν, το κράτος παραχώρισε τιμής ένεκεν εθνικές γαίες, πρώην τουρκικές εκτάσεις, στην περιοχή. Απο παλιά οι Ζαΐμηδες έμεναν εκεί όταν επέστρεφαν απο την πρωτεύουσα με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον πρωθυπουργό Θρασύβουλο Ζαΐμη.

Στο κτήμα Ζαΐμη εκτός απο την εξοχική κατοικία, υπάρχει και το εκκλησάκι της Αγίας Λουκίας, που είναι αφιερωμένο στην Λουκία Φωκίωνος Νέγρη, σύζυγο του Ασημάκη Ζαΐμη, αντιστράτηγου και γιού του Θρασύβουλου. Μέσα στο εκκλησάκι υπάρχουν ταφικές κρύπτες για τα μέλη της οικογένειας. Να σημειωθεί οτι ο τάφος του Αλέξανδρου Ζαΐμη, πρωθυπουργού και προέδρου της Δημοκρατίας, δεν βρίσκεται στο εκκλησάκι αλλά στην είσοδο του Α΄ νεκροταφείου Αθηνών. Την εικονογράφηση του παρεκκλησιού έχει κάνει ο σπουδαίος αγιογράφος Φώτης Κόντογλου (1935). Στούς τοίχους παριστάνονται διάφορα τοπία της περιοχής (όπως η Βαράσοβα απέναντι). Στο "Ιστορικό λεξικό των Πατρών" ο Τριανταφύλλου περιλαμβάνονται εσωτερικές περιγραφές όπως αυτή του Ζία που αναφέρει οτι "στην τοιχογραφία πάνω απο την πόρτα οι έξι Ζαΐμηδες με επικεφαλής τον γηραιό πρόεδρο της δημοκρατίας κρατούν ομοίωμα της εκκλησίας" ενώ η Λουκία Ζαΐμη, σε άλλο σημείο της τοιχογραφίας παρουσιάζεται ως ανάερη μορφή που ανεβαίνει στους ουρανούς. Κατά την μαρτυρία όμως του κ. Μιλτιάδη Δάλλα (θα την δείτε στα σχόλια παρακάτω), εγγονού του Θρασύβουλου Ζαΐμη, στην τοιχογραφία δεν απεικονίζεται ο πρόεδρος Αλέξανδρος Θρ. Ζαίμης αλλά ο Ασημάκης Θρ. Ζαΐμης με τους πέντε γιούς του: τον Θρασύβουλο Ασ. Ζαΐμη (Αντιστράτηγο, Γενικό Επιθεωρητή Στρατού), τον Φωκίωνα Ασ. Ζαΐμη (Νομικό, Υπουργό), τον Αλέξανδρο Ασ. Ζαΐμη (Νομικό, Επιχειρηματία), τον Φίλιππο Ασ. Ζαΐμη (Χημικό, Επιχειρηματία), τον Κωνσταντίνο Ασ. Ζαΐμη (Νομικό, Αγρότη, Φιλόσοφο).

Ακόμα πέρα της Λουκίας Ζαΐμη – Νέγρη να ανεβαίνει προς τους ουρανούς απεικονίζεται το κτήμα, η θέα προς τον Πατραϊκό κόλπο με τα απέναντι βουνά της Αιτωλοακαρνανίας και στην κάτω δεξιά γωνία τέσσερα μικρά παιδιά, η Ελένη-Χρυσάνθη Δάλλα – Θρ. Ζαΐμη (Αρχιτέκτων), η Λουκία Δρούλια - Θρ. Ζαΐμη (Δρ. Φιλόλογος – Ιστορικός), η Ελισάβετ Παπασπύρου - Φ. Ζαΐμη (Σκηνογράφος – Ενδυματολόγος) και ο Ανδρέας Φ. Ζαΐμης (Πολιτικός). (Κατα μαρτυρία του κ. Δάλλα)

Στο εξοχικό σπίτι που υπάρχει στο κτήμα φιλοξενείται μεγάλο μέρος του αρχειακού υλικού της οικογένειας, τα οποία ανήκουν στον πρώην υπουργό Ανδρέα Φ. Ζαΐμη. Ένα ρεπορτάζ για το κτημα Ζαΐμη είχε κάνει ο δημοσιογράφος Αρβανίτης όταν παρουσίαζε στην ερτ την εκπομπή "απο που κρατα η σκούφια μας", στην οποία ήταν καλεσμένος ο Ανδρέας Φ. Ζαΐμης.

Ορίστε και ένα ποίημα του Θοδωρή Γκόνη με τίτλο "Στο χτήμα του Ζαΐμη":

Στο χτήμα του Ζαΐμη
Στα χίλια στρέμματα
ένα πρωί φύτρωσαν
τα δυό σου ψέμματα

Μα την Σάντα Λουκία
πούναι προστάτης μου
δεν πίστευα να γίνεις
ο παραβάτης μου

Γεμίσαν οι βραγιές μου
με λόγια άφυλλα
μαράθηκαν τα κρίνα
τα τριαντάφυλλα

Μα τον Διοσκουρίδη
μα τον Γεννάδιο
σε νόμιζα για φίλο
σε είχα γι΄Άγιο

Μαράθηκαν τα κρίνα
τα τριαντάφυλλα
τ'απατηλά σου λόγια
τα λόγια τ' άφυλλα