Αντώνιος Καλαμογδάρτης

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της ποίησης (21 Μαρτίου) παρουσιάζουμε ένα μικρό βιογραφικό σημείωμα για τον "Ερημίτη του Χαλκωματά" όπως ο ίδιος ο ποιητής και πολιτικός Αντώνης Καλαμογδάρτης (1810-1865) συνήθιζε να υπογράφει. Μια ρομαντική προσωπικότητα που άφησε μερικά ίχνη απο το περασμά του σε αυτή τη ζωή.

Γεννήθηκε στην Πάτρα και ήταν γιός του φιλότουρκου και πρόκριτου Πατρέων Ανδρέα Καλαμογδάρτη. Σε ηλικία δώδεκα ετών στάλθηκε στον μοναχό Αββακούμ στη Μονή Ομπλού όπου παρέμεινε επι μια 5ετία. Δίπλα του διδάχθηκε τους αρχαίους φιλοσόφους και ιδιαίτερα τον Όμηρο. Στη συνέχεια έμαθε γαλλικά και αγγλικά. Κατα την περίοδο της επανάστασης συμμετείχε στο σώμα του Φαβιέρου και στην πολιορκία της Ακροπόλεως στην Αθήνα. Όντας ανήσυχο πνεύμα ασχολήθηκε με την πολιτική. Ήταν αυτός μάλιστα που το 1843 διάβασε απο τις βρύσες της Πλατείας Γεωργίου το σύνταγμα. Γι'αυτό το λόγο η πλατεία για μια εποχή ονομαζόταν "Καλαμογδάρτη" (εκεί διατηρούσε και οικία). Την ίδια χρονιά εκλέχτηκε πληρεξούσιος Πατρών στην εθνοσυνέλευση.

Ο Αντώνιος Καλαμογδάρτης, όπως είπαμε και παραπάνω, συνήθιζε να υπογράφει ως ο "Ερημίτης του Χαλκωματά". Η περιοχή Χαλκωματά, που είχε πάρει το όνομά της απο Αθηναϊκή οικογένεια που κατέφυγε στην Πάτρα περι τα 1680, βρισκόταν στο σημερινό Σκαγιοπούλειο. Εκεί η οικογένεια Καλαμογδάρτη είχε κτήμματα και εξοχική κατοκία, στην οποία διέμενε μόνιμα ο Αντώνης. Το 1850 εγκαταστάθηκε στο Λιβόρνο. Το 1854 πολέμησε στην Ήπειρο, και συγκεκριμένα στη μάχη του Πέτα, όπου αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε μπροστά στον Φουάτ πασά, μετέπειτα ιδρυτή του Νεοτουρκικού κόμματος, ο οποίος του συμπεριφέρθηκε με ευγένεια και του επέτρεψε να φύγει. Μετά την επιστροφή του στην Αχαϊκή πρωτεύουσα αναχώρησε οικογενειακώς για την Ιταλία προκειμένου να θεραπευθεί απο τους χρόνιους ρευματισμούς που τον ταλαιπωρούσαν. Διορίστηκε πρόξενος της Γαλλίας στο Λιβόρνο και στη Φλωρεντία. Οι Ιταλοί μάλιστα τον αποκαλούσα "bello Greco" λόγω της ομορφιάς του. Το 1856 υπηρέτησε ως υποπρόξενος της Ελλάδας στη Ζάκυνθο.

Εκτός απο την πολιτική, ο Καλαμογδάρτης ασχολήθηκε με την ποίηση. Μετέφρασε στα γαλλικά την "Κόλαση του Δάντη" και στα ελληνικά τους "ποιητικούς στοχασμούς" του Λαμαρίνου, τον "Όρτις" του Φωσκόλου καθώς και άλλα ιταλικά και γαλλικά έργα. Επίσης έγραψε αρκετά ποιητικά έργα, τα οποία δημοσίευσε σε αθηναϊκές εφημερίδες. Στην κηδεία της Βικτωρίας Σισίνη, α΄ συζύγου του Μπενιζέλου Ρούφους, στις 31 Αυγούστου του 1836 απήγγειλε ένα ελεγείο το οποίο δημιούργησε μεγάλη εντύπωση. Όπως μας αναφέρει ο Στ. Θωμόπουλος απόσπασμα αυτού, αφού δεν διασώθηκε όλο, του έδωσε ο συγγενής της Βικτωρίας, Χρύσανθος Σισίνης:

"Πράγμα ωραίον και θνητόν, παρέρχεται, διαβαίνει,

σαν άνθος που μαραίνεται, σαν το κερί, που σβένει.

Φθονεί την γήν ο ουρανός κι ως κτήμα του αρπάζει

οτι την γήν παρηγορεί, ότι την γήν δοξάζει;

Ή στον βιβλίον των Μοιρών ευρίσκεται γραμμένον

να είναι ολιγόζωον το διακεκριμένον;

Εχάθη η βασίλισσα της Πάτρας η ωραία

εχάθη η Βικτωρία ακμάζουσα και νέα..."

Ο Δημαράς αναφέρει οτι ο Καλαμογδάρτης ήταν μετασολωμικός και ρομαντικός ποιητής με εμφανείς επιρροές απο την επανησιακή σχολή. Χρησιμοποιούσε απλή καθαρεύουσα. Η οικογένεια φαίνεται οτι είχε καλλιτεχνική φλέβα αφού αδερφή του ήταν η λογία Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου, α΄ ξαδερφός του ο ποιητής Ηλίας Καλαμογδάρτης και ο ποιητής Αδαμάντιος Παπαδιαμαντόπουλος και ανηψιός του, και γιός του προηγούμενου, ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, γνωστός και ως Ζαν Μωρέας.

Αυτοκτόνησε στην Πάτρα λόγω των πόνων που του προκαλούσαν οι ρευματισμοί. Οι ρευματισμοί τον ταλαιπωρούσαν απο την εποχή που ήταν φυλακισμένος στο Μπούρτζι επειδή είχε θεωρηθεί αντικαποδιστριακός. Βέβαια όπως αναφέρει ο Λάζαρης στο βιβλίο του Στ. Θωμόπουλου "Ιστορία της πόλεως Πατρέων" είναι λίγο απίθανο να αυτοκτόνησε γι'αυτό. Το πιθανότερο είναι λόγω της κακής οικονομικής του κατάστασης και της παρακμής του ελληνικού κράτους που εξόργιζε τον δημοκρατικό αυτόν άνδρα (Το τελευταίο βέβαια είναι υπερβολικα ρομαντικό και δεν νομίζω οτι ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα). Όσον αφορά την οικογενειακή του κατάσταση ήταν παντρεμένος με την Βασιλική Λόντου, αδερφή του μετέπειτα δημάρχου Πατρών Ανδρέα Λόντου, και είχε δύο κόρες, την Κατίνα, σύζυγο του Νεοκλή Πετιμεζά, και την Κορίννα, ανύπαντρη.