Μασόνοι στην Πάτρα

Ένα ιστορικό σημείωμα για την παρουσία των τεκτόνων στην Αχαϊκή πρωτεύουσα μακριά απο τις όποιες προκαταλήψεις που επικρατούν για το συγκεκριμένο θέμα. Η πρώτη εμφάνισή τους καταγράφεται στις αρχές του 19ου αιώνα και η δραστηριότητά τους εντείνεται με την ίδρυση στην Πάτρα της τρίτης κατα σειρά τεκτονικής στοάς στην Ελλάδα το 1895. Απο τότε έχουμε την συνεχή παρουσία τών στην Πάτρα με κάποιες βέβαια αναγκαστικές διακοπές.

Προεπαναστατικώς σύμφωνα με τον Κώστα Τριανταφύλλου λειτουργούσε ιταλόφωνη στοά. Η πρώτη πάντως ελληνόφωνη στοά που δημιουργήθηκε στην Πάτρα ήταν ο Αρχιμήδης, η τέταρτη κατα σειρά στοά της Ελλάδας με έτος ίδρυσης το 1863. Σύντομα όμως πρέπει να έγινε ανενεργή. Πάντως το 1867 λειτουργούσε γιατί δέχθηκε αντιτεκτονικούς διωγμούς απο την τοπική κοινωνία. Υπαίτιος[1] σύμφωνα με τον ιστορικό Τριανταφύλλου για τις διώξεις αυτές ήταν ο ιεροκήρυξ Μακράκης, ο οποίος φανάτισε το πλήθος με αποτέλεσμα να επιτεθεί εναντίον κάποιων ατόμων που θεωρούνταν τέκτονες. Ο Οδυσσέας Κρητικός μάλιστα μαστιγώθηκε[2]  θεωρούμενος ως μασόνος ενώ η οικία του Ζακυνθινού Καλλιβωκά λεηλατήθηκε, ο ίδιος μάλιστα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Πάτρα και να εγκατασταθεί στην Ιταλία! Επίθεση δέχτηκε και το σπίτι του προξένου της Πρωσίας Στολτενώφ αλλά υπο τον φόβο του διπλωματικού επεισοδίου επενέβη η αστυνομία, η δε κυβέρνηση έπαυσε τον εισαγγελέα και τον αστυνόμο για την μη έγκαιρη επέμβαση. Για τους ίδιους λόγους εγκατέλειψε την Πάτρα ο ρήτορας της στοάς εισαγγελέας Σπυρίδων Γερακάρης. Σχετικά βέβαια με τον τελευταίο υπάρχει και η άποψη ότι αποφασιστικός λόγος για την φυγή του από την Πάτρα ήταν και η κόντρα του με την οικογένεια Ρούφου.

Το 1898 ο Μητροπολίτης Πατρών Ιερόθεος ζήτησε απο το διοικητικό συμβούλιο της σχολής των απόρων την παραίτηση του καθηγητή Σαρρή ως τέκτονα. Το δ.σ. αποτελούσε ο πρόεδρος Θάνος Κανακάρης Ρούφος, ο Μητροπολίτης, ο Κ. Λουκάς, που κατα πάσα πιθανότητα πρόκειται για τέκτονα, ο Κ. Κανελλόπουλος, επίσης τέκτονας και γαμπρός του Γούναρη, ο Δ. Παπανικολάου, ο Δημήτριος Γούναρης, ο Νικόλαος Πετραλιάς και ο Ι. Θαλλής. Το δ.σ. αρνήθηκε και ο Μητροπολίτης παραιτήθηκε και ξεσήκωσε τον όχλο. Το θέμα έφτασε στη Βουλή και τον Δεκέμβριο του 1898 ο Σαρρής μετατέθηκε[3] . Να σημειωθεί οτι κατά τον Χρήστο Κορύλλο[4]  η σχολή απόρων ήταν δημιούργημα της εκεί τεκτονικής στοάς.

Μετά τον Αρχιμήδη ακολούθησε ο Αχαϊκός Αστήρ, με έτος ίδρυσης το 1889, ο οποίος όμως διαλύθηκε το 1893. Στη συνέχεια ακολούθησαν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός (Νοέμβριος 1895) με αριθμό ιδρύσεως 22 και ο Φάρος που ιδρύθηκε σχετικά πρόσφατα, το 1996. Οι δύο τελευταίες λειτουργούν κανονικά σε ιδιόκτητο κτίριο. Τα τελευταία χρόνια ιδρύθηκε και στοά Εθνικών, των αποσχιθέντων δηλαδή απο την Μεγάλη Στοά της Ελλάδας. Απο τα μέλη της στοάς Παλαιών Πατρών Γερμανός προέρχεται επίσης η στοά "Κοινόν Αιτωλών" που ιδρύθηκε το 1988. Το 1941 η στοά στεγαζόταν επι της οδού Ζαΐμη ενώ μερικά χρόνια πριν είχαν ιδρύσει τον "σύνδεσμο κοινωνικής πρόνοιας και αντιλήψεως".

Τα ιδρυτικά μέλη[5] της Στοάς Παλαιών Πατρών Γερμανός ήταν οι Νικόλαος Πετμεζάς, πρώτος σεβάσμιος της στοάς, Σ. Κακιούζης, Σ. Σωτηρόπουλος, Κ. Φλαμιάτος, πιθανόν συγγενής του Κοσμά Φλαμιάτου, Κ. Λουκάς, μετέπειτα σεβάσμιος της στοάς, και Κ. Κανελλόπουλος. Ο τελευταίος είναι κατα πάσα πιθανότητα ο πατέρας του Παναγιώτη Κανελλόπουλου καθώς και ο Γούναρης ήταν τέκτονας.

Με την είσοδο της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η στοά τέθηκε εν ύπνω[6] (Δεκέμβριος 1940) παραμένοντας ανενεργή για 25 χρόνια οπότε και σχηματίστηκε επιτροπή[7] αφυπνίσεως (19 Μαρτίου 1965) αποτελούμενη απο τους Χαρίλαο Κακούρη, πρώην σεβάσμιο της Στοάς, Ι. Ρούβαλη, Δ. Βορίση, Ι. Καλαμπόκα, Αθανάσιο Κοντοσάκη, μετέπειται σεβάσμιο της Στοάς, Χρήστο Βασιλείου, μετέπειτα σεβάσμιο της Στοάς, Ν. Χαϊδόπουλο, που ίσως να είχε διατελέσει σεβάσμιος της Στοάς παλιότερα, και Χ. Ριζόπουλο, μετέπειτα γραμματέα της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε τις ενστάσεις ενός ανώνυμου φίλου που υποστήριζε οτι ο Κοντοσάκης δεν ήταν στην επιτροπή αφυπνίσεως καθώς γράφτηκε στην στοά ένα μήνα αργότερα (Για περισσότερα στοιχεία κοιτάξτε στα σχόλια παρακάτω).

Αξίζει να σημειωθεί οτι απο την Πάτρα ξεκίνησε η κίνηση των Εθνικών, η δημιουργία δηλαδή της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας. Τον Μάϊο του 1986 κάποιες στοές, με πρώτη αυτών του Παλαιών Πατρών Γερμανού υπέγραψαν μια διακήρυξη, με την οποία ουσιαστικά αποχωρούσαν απο την Μεγάλη Στοά της Ελλάδος. Τη διακήρυξη εκ μέρους της πατρινής στοάς υπέγραφαν 37 απο τα 42 μέλη, μεταξύ των οποίων και ο Στέφανος Παϊπέτης ουσιαστικός υποκινητής της αποχώρησης και πρώτος Μέγας Διδάσκαλος της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας. Στη συνέχεια οι Εθνικοί αφύπνισαν τον Αχαϊκό Αστέρα. Παράλληλα η στοά Παλαιών Πατρών Γερμανός απέκτησε τον αριθμό 1 στους Εθνικούς. Και οι δύο Στοές σήμερα υπολειτουργούν. Η ιστορία των Εθνικών εξετάζεται ξεχωριστά απο αυτή της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος.

Παρακάτω παρουσιάζω την λίστα των διατελεσαντων[8] Μεγάλων Σεβάσμιων της Στοάς "Παλαιών Πατρών Γερμανός":

1. Νικόλαος Πετιμεζάς (1895), προφανώς απόγονος της γνωστής οικογενείας των πολιτικών και αγωνιστών και ιδρυτικό μέλος της στοάς Παλαιών Πατρών Γερμανός.
2. Κ. Λουκάς, δεν είναι σίγουρο αλλά είναι πολύ πιθανόν να διετέλεσε και αυτός σεβάσιμος της στοάς. Ανήκε στα ιδρυτικα μέλη της στοάς.
3. Αναστάσιος Κεφάλας (1923 - 1924)
4.  Χάρολδ Χαϋλανδ (1924 - 1925), αμερικανός πρόξενος στην Πάτρα και ιδιοκτήτης μιας εκ των επαύλεων στην Γλυφάδα Πατρών.
5. Αναστάσιος Κεφάλας (1925 - 1926)
6. Χαρίλαος Κακούρης (1929 - 1931), υπήρξε πράκτορας πλοίων και πετρελαιοειδών, διανοούμενος, και πρόξενος της Σουηδίας στην Πάτρα. Η καταγωγή ήταν από την Κεφαλονιά, αρθρογραφούσε τακτικά σε εφημερίδες της εποχής και κόρη του είναι η Αθηνά Κακούρη. Το 1965 συμμετείχε ως μέλος στην επιτροπής αφιπνύσεως της στοάς.
7. Γεώργιος Τριάντης (1931 - 1932), δραστήριο μέλος της πατραϊκής κοινωνίας. Δημοτικός σύμβουλος πολλάκις, πρόεδρος εμπορικού συλλόγου, διετέλεσε για ένα διάστημα δήμαρχος Πατρέων ενώ παράλληλα ασχολιόταν με το εμπόριο της σταφίδας απο το οποίο είχε αποκτήσει τεράστια περιουσία. Σύζυγός του ήταν η Αλεξάνδρα Τριάντη, το γένος Κοτζιά, διάσημη τραγουδίστρια του Lied.
8.  Στήβενς Εδουάρδος (1933 - 1935)
9. Αλέκος Κρεμύδης (1935 - 1937), της γνωστής οικογένειας των εμπόρων.
10. Δημήτριος Κραψίτης (1937 - 1939)
11. Ιωάννης Ραυτόπουλος (1939 - 1940)
12. Χρήστος Βασιλείου (1965 - 1967), μέλος της επιτροπής αφυπνίσεως της στοάς το 1965 και μέλος της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας.
13. Κωνσταντίνος Παπαγγελούτσος (1967 - 1969)
14. Γεώργιος Κατσάμπας (1971 - 1975), από την οικογένεια Κατσάμπα της Πειραϊκής Πατραϊκής. Υπήρξε ευεργέτης της Στοάς έχοντας δωρίσει το κτίριο στο οποίο λειτουργεί σήμερα η στοά.
15. Βασίλειος Πιλάλης (1975 - 1977), δραστήριο μέλος της πατραϊκής κοινωνίας. Πρόεδρος δικηγορικού συλλόγου, γενικός γραμματέας του υπουργείου δικαιοσύνης, υποψήφιος δήμαρχος Πατρέων και υποψήφιος βουλευτής Αχαΐας.
16.  Δημήτριος Πούντζας (1977 - 1981), απο την γνωστή οικογένεια στα Μποζαΐτικα, ιατρός στο επάγγελμα. Την περίοδο 1969  - 1974 διετέλεσε πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Πατρών.
17. Κωνσταντίνος Τζοβάρας (1981 - 1985)
18. Στέφανος Παϊπέτης (1985 - 1987) , μετέπειτα ιδρυτής και Μέγας Διδάσκαλος της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας. Καθηγητής Μηχανικής στην σχολή Μηχανολόγων του πανεπιστημίου Πατρών.
19. Ευάγγελος Παλάσκας (1987 - 1989)
20. Αθανάσιος Κοντοσάκης (1989 - 1991), μέλος της επιτροπής αφυπνίσεως της Στοάς το 1965. Είχε καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη και ήταν ιατρός στο επάγγελμα.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Τριανταφύλλου Ν. Κώστα, Ιστορικό Λεξικό των Πατρών, τυπογραφείο Κούλη, Πάτρα 1995, σελ. 2044 - 2048

[2] Τριανταφύλλου Ν. Κώστα, ο.π.

[3] Τριανταφύλλου Ν. Κώστα, ο.π.

[4] Τριανταφύλλου Ν. Κώστα, ο.π.

[5] Μεγάλη Στοά της ελλάδος, Λεύκωμα των υπό την αιγίδα της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος Τεκτονικών Στοών, Αθήνα 1998, σελ. 73

[6] Μεγάλη Στοά της ελλάδος, ο.π.

[7] Μεγάλη Στοά της ελλάδος, ο.π.

[8] Μεγάλη Στοά της ελλάδος, ο.π.

Εξώφυλλο βιβλίου

Το εξώφυλλο του βιβλίου "Πολύβιος Νικ. Κορύλλος: ένας πρωτοπόρος Έλληνας θωρακοχειρούργος":

Νέο βιβλίο!

Ένα νέο βιβλίο ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες στην Πάτρα με τίτλο "Πολύβιος Νικ. Κορύλλος: ένας πρωτοπόρος Έλληνας θωρακοχειρούργος". Πρόκειται για μια ιστορική μελέτη του αντινομάρχη και ιατρού Χρίστου Φραγκίδη και του γνωστού ιστορικού και δικηγόρου Χρήστου Μούλια. Το βιβλίο κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις της Νομαρχίας Αχαΐας και προλογίζεται απο τους Δημήτρη Κατσικόπουλο, νομάρχη Αχαΐας, Γιώργο Αγγελόπουλο, πρόεδρο της νομαρχιακής επιχείρησης πολιτιστικής ανάπτυξης Ν. Αχαΐας και Δημήτρη Δουγένη, αντιπρύτανη του πανεπιστημίου Πατρών και καθηγητή καρδιοχειρουργικής.

Αν και ο Πολύβιος Κορύλλος έχει τιμηθεί πολλάκις απο την πολιτεία, συνεχίζει να παραμένει άγνωστος στους περισσοτέρους. Γεννημένος το 1881 στην Πάτρα έλαβε εξαιρετική μόρφωση και ακολούθησε το ιατρικό επάγγελμα επηρεασμένος απο τον θείο του Χρήστο Κορύλλο. Σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και το Παρίσι, ιδιώτευσε ως γιατρός στην Πάτρα και το 1918 διορίστηκε καθηγητής της χειρουργικής στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1922 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη, στο πανεπιστήμιο της οποίας διέπρεψε ως καθηγητής χειρουργικής. Απεβίωσε αιφνιδίως στις 26 Ιουλίου του 1938 στην Νέα Υόρκη και με τη διαθήκη του δώρισε την βιβλιοθήκη και τα εργαλεία του στον δήμο Πατρέων που με την σειρά του τον ανακήρυξε ευεργέτη αυτού.

Το παρόν έργο καλύπτει όλες τις πτυχές της πορείας του ενώ φιλοξενεί και πλούσιο φωτογραφικό αρχείο. Τους επόμενους μήνες πρόκειται να κυκλοφορήσει, πάλι απο τους Φραγκίδη και Μούλια, ένα βιβλίο σχετικά με τον θείο του, Χρήστο Κορύλλο, δραστήριο μέλος της πατραϊκής κοινωνίας.

Φίλιππος Γκρην

Οι εκατοντάδες αλλοδαποί ευγενείς και στρατιωτικοί που έσπευσαν στην επαναστατημένη Ελλάδα προκειμένου να βοηθήσουν τους κατοίκους της να ελευθερωθούν απο τον τουρκικό ζυγό κατεγράφησαν απο την ελληνική ιστορία ως φιλέλληνες.  Στον αντίποδα υπάρχει και μια άλλη λέξη για τους αλλοδαπούς που δεν έτρεφαν τόσο μεγάλη συμπάθεια για τους Γραικούς της εποχής. Αυτοί ήταν οι μισέλληνες, στους οποίους ανήκε και ο Βρετανός πρόξενος Φίλιππος Γκρην.

Γεννηθείς στο Λονδίνο ήταν ο μεγαλύτερος απο τα άλλα δύο αδέρφια του. Περι τα 1818 διορίστηκε γενικός πρόξενος της Βρετανίας στην Πελοπόννησο με έδρα την Πάτρα. Παράλληλα ασχολήθηκε με το εμπόριο της σταφίδας ως αντιπρόσωπος της αγγλικής εταιρείας Cartwright, απο το οποίο απέκτησε μεγάλη περιουσία. Η ανθελληνική δράση του ξεκίνησε με την επανάσταση του 1821. Ο Γκρην έχοντας την ιδιότητα του γενικού προξένου δεν αντιμετώπιζε πρόβλημα ασφάλειας αφού οι Έλληνες προύχοντες δεν τολμούσαν να "πειράξουν" τον αντιπρόσωπο της τότε υπερδύναμης Αγγλίας.

Εκμεταλλευόμενος λοιπόν αυτήν του την ιδιότητα, καθώς και την γενικότερη στάση της Αγγλίας, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, απέναντι στην ελληνική επανάσταση, ο Γκρήν αν και χρωστούσε σημαντικά ποσά στους μεγαλοτραπεζίτες της εποχής (Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου)  με πρόφαση οτι ήταν παράνομοι, ως επαναστάτες, έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν τους ξεπλήρωσε τα οφειλούμενα. Δεν δίστασε μάλιστα να βοηθήσει τους Τούρκους στην διατήρηση της άμυνας του κάστρου της Πάτρας σαμποτάροντας τις ενέργειες των Ελλήνων. Με την είσοδο των τουρκικών ενισχύσεων αυτός και οι συνεργάτες του λεηλάτησαν σπίτια και προξένησαν μεγάλες καταστροφές σε όλη την πόλη προκαλώντας βέβαια την δικαιολογημένη αντίδραση των Ελλήνων που διαμαρτυρήθηκαν με επίσημο έγγραφο στην βρετανική κυβέρνηση. Μια ακόμη απο τις πράξεις του που προκάλεσε αίσθηση ήταν η συνεχής άρνησή του να δεχτεί γυναικόπαιδα στο προξενείο του προκειμένου να τα προστατεύσει.

Στα τέλη του 1821 κατέφυγε στη Ζάκυνθο απ'οπου τροφοδοτούσε τα τουρκικά στρατεύματα αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Ο Αρμοστής μάλιστα της Ζακύνθου τον απείλησε οτι θα τον εξορίσει για να αναγκαστεί τελικά το 1824 η αγγλική κυβέρνηση να τον παύσει. Έτσι τον επόμενο χρόνο αναχώρησε για το Λονδίνο όπου και πέθανε αρκετές δεκαετίες αργότερα. Αναμφίβολα ο Φίλιππος Γκρην με την στάση του προκάλεσε αδικαιολόγητα πολλά δεινά στον λαό της Πάτρας γι'αυτό και κατατάσσεται με ευκολία στους διακεκριμένους μισέλληνες της εποχής εκείνης.

Ο Φίλιππος είχε άλλα δύο αδέρφια, τον Ριχάρδο και τον Ιώαννη, πρόξενο της Αγγλίας στην Ελλάδα και τραπεζίτη. Ο Ριχάρδος Γκρην (1798-1878) γεννήθηκε στο Λονδίνο και έζησε τα περισσότερα χρόνια του στην Πάτρα. Ασχολήθηκε με το εμπόριο, το 1830 παντρεύτηκε την Αβροκόμη Καλαμογδάρτη, ανηψιά του Παλαιών Πατρών Γερμανού και του φιλότουρκου κοτζαμπάση Ανδρέα Καλαμογδάρτη, και ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Πατρών όπου διατηρείται ακόμα και σήμερα ο οικογενειακός τάφος των Γκρην. Μαζί με την Αβροκόμη απέκτησε τον Ερρίκο Γκρην, έμπορο και τραπεζικό υπάλληλο.

Η οικογένεια Γκρην είχε μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή της Άνθειας (δεν πρέπει να συγχέεται με την περιοχή στην παραλία) καθώς και έπαυλη στην περιοχή των Υψηλών Αλωνιών όπου φιλοξενούνταν διάφορες αρχαιότητες. Τα αρχαία αυτά δωρήθηκαν απο τον Ερρίκο Γκρην στο αρχαιολογικό μουσείο Πατρών.  Παλιότερα ένα στενάκι στην πλατεία Γεωργίου Α΄ ονομαζόταν Γκρην, τώρα όμως, δεν γνωρίζω πως και γιατί, ονομάζεται στενό Βούρβαχη.

Καφενείον «Κρόνιον»

Πριν περίπου πενήντα χρόνια στον λόφο του επαρχείου στον Πύργο Ηλείας λειτουργούσε το γνωστό καφενείο Κρόνιον. Μέχρι τότε ήταν το σήμα κατατεθέν για το επαρχείο αφού συγκέντρωνε όλον τον "καλό" κόσμο του Πύργου.

Το Κρόνιον, που πήρε το όνομα του απο τον ομώνυμο λόφο, βρισκόταν σε ένα κτιριο ανάμεσα στις κατοικίες του Χατζηγιάννη και του Καλλιτσιώτη. Είχε κατασκευαστεί απο τον Ερνέστο Τσίλλερ για λογαριασμό του δεύτερου. Το Κρόνιον πρέπει να δημιουργήθηκε γύρω στα 1890 και εκτός απο καφενείο στον επάνω όροφο στέγαζε και χαρτοπαικτική λέσχη. Μέσα είχε μπιλιάρδο και βενετσιάνικα έπιπλα. Αναφέρω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα απο το βιβλίο του Μικελόπουλου "Όσα η ιστορία αφήνει στο περιθώριο": Στο Κρόνιον τότε οι πελάτες του έπαιζαν μπιλιάρδο... γαντοφορεμένοι. Αν κάποιος ήθελε να πεί κάτι σ'εναν απο την πελατεία του καφενείου δίσταζε να διαβεί την είσοδο, έκανε νόημα στο σερβιτόρο να πάει κοντά και του έλεγε να φωνάξει αυτόν που ήθελε. Όπως γίνεται φανερό εκεί σύχναζαν μόνο τα μέλη της τότε αστικής τάξης.

Εκεί πραγματοποιούνταν οι επίσημοι χοροί ενώ εκεί παίχτηκε η πρώτη κινηματογραφική ταινία, το 1913, απο τον Ιταλό Τζιοβάννι. Μάλιστα ο τότε ιδιοκτήτης του αρχικά μη γνωρίζοντας τι ήταν αυτό που πήγαινε να κάνει ο Τζιοβάννι είχε επιχειρήσει να τον διώξει! Σχετικά με την ιδιοκτησία του κτιρίου που στεγαζόταν το καφενείο: Οι κόρες του Καλλιτσιώτη πούλησαν το οίκημα στον Μικελόπουλο, και αν δεν κάνω λάθος βρίσκεται ακόμα στην ιδιοκτησία της οικογενείας του. Σχετικά με το καφενείο. Το Κρόνιον απο τα χέρια του Μποσμποντίνη πέρασε στον Αποστόλη Λιούρδη, και στη συνέχεια στην επιχείρηση μπήκε και ο Πλέσσας. Λόγω προσωπικών διαφορών με τον ιδιοκτήτη το Κρόνιον τη δεκαετία του ΄30 μετακόμισε για να ακολουθήσει και μια τρίτη, μάλλον γύρω στη δεκαετία του ΄50 εκεί που είναι σήμερα τα Goody's. Μετά τον θάνατο του Αποστόλη Λιούρδη το Κρόνιον έκλεισε οριστικά αφού τα παιδιά του, Σπύρος, Δημήτρης και Ανθούλα δεν θέλησαν να ασχοληθούν με την επιχείρηση. 

Αν πάλι δεν κάνω λάθος υπάρχουν δύο καρτ-ποστάλ, μια του 1907 και μια του 1913, στις οποίες εικονίζεται το καφενείο Κρόνιον. Στη παρακάτω φωτογραφία, που βρίσκεται στην κατοχή, μου εικονίζεται πρώτος απο αριστερά ο Αποστόλης Λιούρδης και έκτος απο αριστερά, αυτός με τα γιαλιά και το καπέλο, είναι ο πλούσιος Χατζηγιάννης, στον οποίο ανήκε το διπλανό αρχοντικό, το οποίο πουλήθηκε για να στεγαστούν τα υποκαταστήματα της εθνικής τράπεζας και της τράπεζας της Ελλάδος και οποιος είχε παντρευτεί την κόρη του Πατρινού ευεργέτη Βασίλη Μαραγκόπουλου.

Η οικογένεια των Παλαμάδων

Σήμερα στο Μεσολόγγι διατηρούνται δύο προεπαναστατικές κατοικίες. Η μια είναι αυτή των Τρικούπηδων και η άλλη των Παλαμάδων. Η τελευταία αυτή οικογένεια εμφανίστηκε στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα στο Μεσολόγγι. Γενάρχης της θεωρείται ο γεννημένος μάλλον στο ομώνυμο χωριό της Θεσσαλίας, Παναγιώτης Παλαμάς. Εικάζεται οτι το αρχικό επώνυμο ήταν Παλαμάρης και οτι το άλλαξε προς τιμή του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά (1296-1360).

Ο Παναγιώτης Παλαμάς (1722-1802) εμφανίστηκε γύρω στα 1750 στην Κωνσταντινούπολη ως δάσκαλος ενώ την περίοδο 1753-59 φαίνεται να δίδασκε στην Αθωνιάδα. Μάλιστα ένας απο τους μαθητές του εκεί ήταν ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Η αποτυχία του να διαδεχτεί τον Ευγένιο Βούλγαρη στην διεύθυνση της σχολής τον οδήγησε στην ίδρυση δικιάς του σχολής στο Μεσολόγγι. Η σχολή αυτή έγινε γνωστή ως Παλαμαία. Για ένα μικρό διάστημα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Μεσολόγγι λόγω της συμμετοχής του στα κίνημα των αδερφών Ορλώφ. Εδώ να σημειωθεί οτι ο Παναγιώτης είχε και έναν αδερφό, τον Ευστάθιο Παλαμά (Θαν.1828), δάσκαλο στη Κωνσταντινούπολη και στη νήσο του Κάλαμου. Την διεύθυνση της σχολής ανέλαβε ο δευτερότοκος γιος του Γρηγόριος Παλαμάς, ο οποίος και παρέμεινε σε αυτή μέχρι τον θάνατό του, το 1824. Ο αδερφός του Ιωάννης Παλαμάς ήταν επίσης δάσκαλος και μάλιστα με εξαιρετική πείρα αφού δίδαξε στη σχολή Ντέκα των Αθηνών, στη Μεγάλη σχολή του Γένους και στο ελληνικό γυμνάσιο της Οδυσσού.

Ο Ιωάννης απέκτησε δύο γιούς, τον Μιχαήλ και τον Δημήτριο. Ο Μιχαήλ Παλαμάς (1814-1865) σπούδασε νομικά και διετέλεσε πρωτοδίκης Πατρών. Παντρεύτηκε την Μεσολογγίτισσα Πηνελόπη Πεταλά (Θαν.1864), με την οποία απέκτησε τρείς γιούς: τον Χρήστο, τον Κωστή, τον διάσημο ποιητή και τον Νικόλαο. Ο Χρήστος Παλαμάς (1849-1925) σπούδασε νομικά και χρημάτισε έπαρχος Αιγίου και Κέρκυρας καθώς και νομάρχης Αχαϊοήλιδος (1900-1907). Μέχρι τον θάνατό του ιδιώτευσε ως δικηγόρος στο Μεσολόγγι. Αξίζει να σημειωθεί οτι είχε νυμφευθεί την Αγγελική Κανάρη μάλλον(?) απόγονο του Κωνσταντίνου Κανάρη. Ο μικρότερος αδερφός Νικόλαος Παλαμάς (1861-1914) μεγάλωσε στην Τεργέστη, τη Βιέννη και τη Ζυρίχη δίπλα στην οικογένεια Καρούσου, έγινε πολιτικός μηχανικός και απεβίωσε την 1 Ιουλίου του 1914 στην Αθήνα. Τέλος ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943), γεννημένος στην Πάτρα, μεγάλωσε λόγω της απώλειας των γονιών του στο Μεσολόγγι δίπλα στον θείο του Δημήτριο Παλαμά, διευθυντή της Παλάμαιας σχολής και αδερφό του πατέρα του. (Γιος του Δημητρίου ήταν ο Ιωάννης Δ. Παλαμάς διευθυντής της Παλάμαιας σχολής). Ο Κωστής άρχισε να σπουδάζει νομικά, σπουδές που δεν τελείωσε ποτέ, και ασχολήθηκε ως γνωστόν με την ποίηση. Διακρίθηκε, έγινε ακαδημαϊκός ενώ με την παρουσία του σημάδεψε για πάνω απο 50 χρόνια τα ελληνικά γράμματα. Όσον αφορά την προσωπική ζωή του ήταν παντρεμένος απο το 1887 με την Μαρία Βάλβη, της γνωστής Μεσολογγίτικης οικογένειας των πολιτικών και αγωνιστών (Θυμηθείτε τον Δημήτριο και Ζηνόβιο Βάλβη, τα αδέρφια πρωθυπουργούς), και είχε αποκτήσει τρία παιδιά: τον Λέανδρο (1891-1959), ποιητή & υπάλληλο της εθνικής τραπέζης, τον οποίο ο Κωνσταντίνος Τσάτσος περιγράφει ως «έναν ασυνεννόητο εγωιστή, εναν απο τους αντιπαθέστερους ιδιότροπους» κυρίως λόγω της στάσης του στην κηδεία του πατέρα του, αφού δεν θέλησε να εκφωνηθούν λόγοι γιατι φοβόταν μην δεν του δώσουν διαβατήριο οι Ιταλοί(!), την Ναυσικά και τον Άλκη, που απεβίωσε σε ηλικία 5 ετών και γι'αυτό τον λόγο ο Κωστής Παλαμάς έγραψε το ποίημα "Ο Ταφος". Ανηψιός του Κωστή Παλαμά ήταν ο Χρήστος Ξανθόπουλος - Παλαμάς, υπουργός εξωτερικών επι χούντας.

Άλλα μέλη της επιφανούς αυτής οικογένειας, για τα οποία όμως δεν βρήκα πως συνδέονται συγγενικά με τα παραπάνω, ήταν οι Βασίλειος Παλαμάς (1821-1867), γεννημένος στο Μεσολόγγι, αξιωματικός του στρατού, σκοτώθηκε απο τους Τούρκος σε μάχη στο Μαλεβίζι, Αναστάσιος Παλαμάς, γεννημένος επίσης στο Μεσολόγγι και μέλος της επιτροπής κήρυξης της επανάστασης του 1821, Παναγιώτης Παλαμάς, αντιεισαγγελέας Πατρών το 1847 και πιθανόν (Αυτό το λέω εγώ) εγγονός του γενάρχη της οικογένειας (αν αναλογιστούμε οτι ο αντεισαγγελέας Π. Παναγιώτης το 1843 ήταν 28 ετών τότε χρονολογικά ταιριάζει), Παντολέων Παλαμάς, κάτοικος Πατρέων, Ανδρέας Ε. Παλαμάς, αντεισαγγελέας Πατρών το 1878, Πέτρος Παλαμάς, γεννημένος στην Πάτρα, διευθυντής της ασφαλιστικής εταιρείας "Ανατολής". Γιος του, σύμφωνα με τον Πατρινό ιστορικό Χρήστο Μούλια, ήταν ο Ελευθέριος Παλαμάς, δημοσιογράφος και διευθυντής της ασφαλιστικής εταιρείας "Ανατολής". Τέλος η οικογένεια Παλαμά ήταν συγγενική με αυτή των Τρικούπηδων αφού ο Ιωάννης Τρικούπης, πατέρας του πρωθυπουργού Σπυρίδωνος Τρικούπη (1750-1824), ήταν παντρεμένος με την Αλεξάνδρα Παλαμά, προφανώς μέλος των Παλαμάδων, και με αυτή των Πόλων, της γνωστής πατρινής οικογένειας.

Σχετικά με την Παλαμαία σχολή. Αυτή ιδρύθηκε το 1760 απο τον Παναγιώτη Παλαμά και αρχικά το συντηρούσε η κοινότητα του Μεσολογγίου. Στη συνέχεια μετονομάστηκε Μεσολλογγίτις Ακαδημία. Κατα τη διάρκεια της επανάστασης λειτουργούσε κανονικά, με εξαίρεση την περίοδο 1825-29. Η σχολή ήταν στεγαζόταν στο σπίτι των Παλαμάδων που όπως είπαμε υπάρχει ακόμα και σήμερα. Το 1825 καταστράφηκε απο τις οβίδες των Τούρκων και επαναλειτούργησε το 1829 με πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια. Η σχολή απέκτησε στα χρόνια της τουρκοκρατίας και τα μεταεπαναστατικά μεγάλη φήμη και έφτασε να αριθμεί 300 μαθητές. Απο τη σχολή αυτή αποφοίτησαν μεγάλες μορφές των γραμμάτων όπως οι Κωστής Παλαμάς, Δροσίνης, Μαλακάσης, Γκόλφης κ.α.

Πληροφορίες για την παρουσία της οικογένειας Παλαμά στην Πάτρα μπορείτε να βρείτε απο το ιστορικό λεξικό των Πατρών του Κ. Τριανταφύλλου ή απο τα Ιστορικά Σημειώματα (Εκδόσεις περί Τεχνών, Πάτρα 2007) του Χρήστου Αθ. Μούλια.

Έπαυλις Καρανικολού - Φωτό

Η έπαυλις στη σημερινή της κατάσταση

Έπαυλις Καρανικολού

Κατα τη διάρκεια μιας συζήτησης στην blogosfaira σχετικά με παλιά οικήματα της ευρύτερης περιοχής του Πύργου Ηλείας, ο φίλος Βυτιναίος αναφέρθηκε στην έπαυλη Καρανικολού. Έψαξα λοιπόν γι'αυτήν και βρήκα μερικές πληροφορίες.

Η έπαυλη ανήκε στον πλούσιο σταφιδέμπορα Καρανικολό. Μάλλον πρόκειται για τον Στέφανο Καρανικολό, ο οποίος ήταν πλούσιος σταφιδέμπορος εγκαταστημένος στην πόλη της Πάτρας καταγόμενος όμως από την Δίβρη Ηλείας. Υπήρξε δραστήριο μέλος της πατραϊκής κοινωνίας πραγματοποιώντας πλήθος δωρεών και διατελώντας πρόεδρος του Συλλόγου Εισαγωγικού Εμπορίου Πατρών (1910 - 1911) (οι πληροφορίες από το βιβλίο: 'Το πτερόν εις τον πίλον" της Καΐκα - Μαντανίκα Γιώτα, σελ. 459, εκδόσεις Πικραμμένος). Απεβίωσε το 1920. Η έπαυλη βρίσκεται σε κτήμα διακοσίων (200) στρεμμάτων στο Λεβεντοχώρι Ηλείας. Κατασκευάστηκε γύρω στα 1870 και ο αρχιτέκτονας είναι άγνωστος. Σύμφωνα με την αρχιτέκτονα Αμαλία Κωτσάκη, ο δημιουργός πρέπει να ήταν Ιταλός ενώ αποκλεί το ενδεχόμενο να ήταν ο Ερνέστος Τσίλλερ.

Στην εξοχική αυτή κατοικία διακρίνονται νεοαναγεννησιακά χαρακτηριστικά με φανερές επιρροές απο την Τοσκάνη, γεγονός που δείχνει το πολιτιστικό επίπεδο της τότε αστικής τάξης. Ως γνωστόν οι σταφιδέμποροι αποτελούσαν εκείνη την εποχή την ανερχόμενη αστική ταξή που μεσω των νεοκλασσικών κατοικιών της προσπαθούσαν να αναδείξουν την κοινωνική θέση και τον πλούτο τους. Πρώτο μέλημα αυτών δεν ήταν η δημιουργιά απαραίτητα λειτουργικών κατοικιών αλλά εντυπωσιακών και μεγαλόπρεπων. Σε αυτή την κατηγορία πρέπει να εντάξουμε και τη συγκεκριμένη έπαυλη.

Τα τελευταία χρόνια η έπαυλις έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία της Συνεταιριστικκής Κορινθιακής Σταφίδας Α.Ε. με έδρα την Πάτρα. Το 2003 αποφασίστηκε η αποκατάσταση του οικήματος, κάτι το οποίο μέχρι σήμερα, αν δεν κάνω λάθος, δεν έχει γίνει. Το υπουργείο πολιτισμού το έχει χαρακτηρίσει διατηρητέο μνημείο ως έργο τέχνης. Αναμφίβολα αποτελεί ένα κόσμημα για την Ηλεία, το οποίο όμως βρίσκεται σε χείριστη κατάσταση λόγω της εγκατάλειψής του.

Λυκούργος Κρεστενίτης

Το επώνυμο Κρεστενίτης τον 19ο αιώνα καθώς και το πρώτο τέταρτο του 20ου περέπεμπε σε σπουδαία οικογένεια πολιτικών της Ηλείας. Ο σημαντικότερος πολιτικός που ανέδειξε αυτή η οικογένεια ήταν ο Λυκούργος Κρεστενίτης (1793-1873).

Γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας και ήταν γιός του Ιωάννη Κρεστενίτη, προκρίτου Πύργου και υπεύθυνου για τα οικονομικά της επαρχείας κατα την περίοδο της επανάστασης. Το όνομα Λυκούρος δεν είναι σίγουρο οτι ήταν το πραγματικό του αλλά κατά πάσα πιθανότητα λόγω της αγάπης του για τους αρχαίους τον οδήγησε στο να υιοθετήσει αυτό το όνομα για τον ευατό του. Μάλιστα αρχαίοελληνικά ονόματα είχε δώσει και στους μαθητές του, στους οποίους δίδασκε τα ελληνικά γράμματα. (Σημ.: Άλλοι συγγενείς του που είχαν αρχαιοελληνικά επωνύματα ήταν οι: Αριστείδης Κρεστενίτης, βουλευτής, Σόλωνας Κρεστενίτης, δημοτικός σύμβουλος Πύργου και μέλος στην επιτροπή της επαρχείας Ηλείας για τα τοπικά ζητήματα στην Βουλή των Ελλήνων και Επαμεινώνδας Κρεστενίτης, γραμματέας της Δ' εθνοσυνέλευσης και αδερφός του προηγούμενου). Η μόρφωση του για την εποχή ήταν κάτι παραπάνω απο αξιόλογη αφού είχε σπουδάσει στη Ζάκυνθο και στη συνέχεια στην Ιόνιο Ακαδημία. Το 1812 μαζί με τα αδέρφια του Σταμάτη και Γιάννη(;) Κρεστενίτη άνέλαβαν, όπως μας λέει ο Μικελόπουλος στο βιβλίο του, πρωτοβουλία για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. (Για το αν το όνομα του τρίτου αδερφού είναι Γιάννης επιφυλάσομαι. Όσον αφορά τον Σταμάτη Κρεστενίτη, οπλαρχηγό και πρόκριτο, έλαβε μέρος στη μάχη του Χλεμουτσίου και δολοφονήθηκε απο τον Ιωάννη Διάκο στο μοναστήρι της Κρεμαστής το 1823).

Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και κατα την περίοδο της επανάστασης ανέλαβε πολιτικές θέσεις. Διορίστηκε βουλευτής Ηλείας στη βουλευτική επιτροπή του Ναυπλίου ενώ εκλέχτηκε και πληρεξούσιος Ηλείας σε διάφορες Εθνοσυνελεύσεις. Κατα την περίοδο του εμφυλίου, το 1825, κατηγορήθηκε για οικονομικές ατασθαλίες, αιτία όμως ήταν το διαφορετικό πολιτικό στρατόπεδο, απο τους Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και Δημήτριο Πλαπούτα. Για να μην συλληφθή εγκατέλειψε τον Πύργο με αποτέλεσμα ο Κολοκοτρώνης να του κάψει το σπίτι. Το ίδιο έτος καταδικάστηκε με φυλάκιση τριών χρόνων για πλαστογράφηση (ακυρώθηκε αργότερα)

Μετά την επανάσταση διαπραγματεύθηκε με τον Χρύσανθο Σισίνη για το ποια πόλη θα γίνει πρωτεύουσα της Ήλιδας. Ο Σισίνης, με σκεπτικό κοτζαμπάση παρά του πολιτικού, είπε σε εκείνη τη συζήτηση: "Παρτε εσείς την πρωτεύουσα. Δεν θέλω καλαμαράδες στα πόδια μου". Έτσι ο Πύργος έγινε πρωτεύουσα Ήλιδας. Στις 22 Ιουνίου του 1832, διορίστηκε επίτροπος επι των εφοδιαστικών εγγράφων. Στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση (17.6.1832) εκλέχτηκε πληρεξούσιος. Η μεγάλη ισχύ που διέθετε φαίνεται και απο ένα περιστατικό που περιγράφεται σε ένα απο τα βιβλία του Βύρωνα Δάβου. Συγκεκριμένα ο Κρεστενίτης στην κοινότητα Τζόγια του δήμου Μυρτουντίας είχε μεγάλες εκτάσεις, τις οποίες για να καλλιεργήσει χρειαζόταν μεγάλες ποσότητες νερού. Στην περιοχή υπήρχε ένας μικρός παραπόταμος ο οποίος κατέβαζε λίγο νερό. Προκειμένου να χρησιμοποιεί αποκλειστικά αυτός το νερό έφερε στρατιωτικό σώμα το οποίο και απείλησε τους κατοίκους της περιοχής. Αυτή η τακτική συνεχίστηκε με αποτέλεσμα ο δήμαρχος να επέμβει και ο Κρεστενίτης να αποχωρήσει άπρακτος. Το 1843 διορίστηκε διοικητής της επαρχίας Κυναίθης ενώ τον ίδιο χρόνο πληρεξούσιος Ηλείας. Το 1844 επανεκλέχτηκε βουλευτής αλλά κατηγορήθηκε για καλπονοθεία. Πάντως την ίδια χρονιά διορίστηκε υπουργός δικαιοσύνης.

Τον Οκτώβριο του 1845 πραγματοποιήθηκε δολοφονική απόπειρα εναντίον του αδερφού του βουλευτή Χαλκιόπουλου. Ως ηθικοί αυτουργοί ήταν μάλλον οι Κρεστενίτηδες και οι Αχολαίοι. Το 1848 διορίστηκε προσωρινός υπουργός δικαιοσύνης και εσωτερικών. Απο τη θέση αυτη δεν ξέχασε τους πολιτικούς του φίλους. Αμέσως, αν και προσωρινός υπουργός, διόρισε στην προεδρεία του Αρείου Πάγου τον Χ. Κλωνάρη. Προκειμένου να επεκτείνει την πολιτική του επιρροή δεν δίστασε να παύσει παράνομα δημάρχους της Ηλείας. Το 1849 ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου οικονομικών.

Στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου το 1855 ανέλαβε το υπουργείο οικονομικών και απο την θέση αυτή πραγματοποίησε πολλά έργα για την Ηλεία. Ένα στοιχείο που δείχνει τον χαρακτήρα του φαίνεται απο ένα ακόμη γεγονός. Ο Κρεστενίτης είχε αναλάβει να στείλει προσκλήσεις σε όλους τους βουλευτές για μια γιορτή που διοργάνωνε ο πρωθυπουργός.  Αυτός επίτηδες δεν έστειλε στους βουλευτές Ηλείας με αποτέλεσμα να είναι όλοι οι άλλοι εκτός απο αυτούς. Ο ίδιος είπε οτι έγινε απο απροσεξία όμως είναι φανερό οτι έγινε απο πολιτική σκοπιμότητα. Άλλη μια απο τις συνηθισμένες του κινήσεις ήταν να υποβάλει πρώτα την παραίτηση του απο το υπουργικό αξίωμα, όταν φαινόταν οτι θα τον αντικαθιστούσαν, έτσι ώστε να μη δίνει την εντύπωση στο λαό ότι τον έδιωχναν απο την κυβέρνηση. Το 1860 διορίστηκε υπουργός εσωτερικών στην κυβέρνηση Μιαούλη και τον ίδιο χρόνο γερουσιαστής. Τον Μάϊο του 1865 έγινε υπουργός δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Κουμουνδούρου. Η πιο σημαντική όμως στιγμή στην πολιτική σταδιοδρομία του ήταν η εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου της Βουλής στις 14 Δεκεμβρίου 1866, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1867. Έχοντας την υποστήριξη του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου σε σύνολο 102 παρόντων έλαβε 94 ψήφους.  

Εδώ κάπου τελειώνει και η πολιτική πορεία του Κρεστενίτη. Σχετικά με την οικογένειά του.  Ο Λυκούργος Κρεστενίτης ήταν παντρεμένος με την Μαριγώ Μαυρομιχάλη πρωτότοκη κόρη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, γεγονός που του έδινε πολιτική δύναμη αφού το συγγενικό δίκτυο της οικογένειας Μαυρομιχάλη ήταν αρκετά ισχυρό. Προσωπογραφία του υπάρχεια στη Νικολοπούλειο βιβλιοθήκη της Ανδρίτσαινας.

Τσίπρας. Ένας νέος Δεληγιώργης;

Όπως και τα περισσότερα blogs έτσι και το istorika-8emata αποφάσισε να ασχοληθεί με το φαινόμενο Τσίπρα απο μια όμως διαφορετική σκοπιά. Απο ιστορικής πλευράς. Τα ΜΜΕ σε αυτή τη χώρα συμπεριφέρονται λες και πρώτη φορά εμφανίζεται ένας νέος πολιτικός που υπόσχεται αλλαγή. Και βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Που εμφανίζεται ένας νέος ηλικιακά πολιτικός που υπόσχεται την αλλαγή. Η ελληνική ιστοριά βρίθει απο τέτοια παραδείγματα. Το πιο χαρακτηριστικό, κατ'εμε, είναι αυτό του νεοτέρου πρωθυπουργού στην ιστορία της Ελλάδας, του Επαμεινώνδα Δεληγεώργη (1829-1879).

Ο Επαμεινώνδας Δεληγεώργης γεννήθηκε το 1829 σε μια εποχή που το νεοσύστατο ελληνικό κράτος προσπαθούσε να βρεί την ταυτότητά του. Πατέρας του ήταν ο Μήτρος Δεληγεώργης, αγωνιστής και φρούραρχος του Μεσολογγίου. Ο Μήτρος προσβλέποντας σε μια γρήγορη κοινωνική ανέλιξη σύναψε στενές σχέσεις με την κρατική εξουσία και συγκεκριμένα με την βασιλική αυλή. Με τις ευλογίες αυτής αναμείχθηκε με τα πολιτικά και το 1847 εκλέχτηκε βουλευτής Μεσολογγίου.

Η δυσαρέσκεια του λαού για τον Όθωνα και τους αυλικούς του συνεχώς μεγάλωνε και ο λαός έψαχνε αφορμές για να εξεγερθεί. Το 1848 ήταν καθοριστική χρονιά. Στην Γαλλία η βασιλική οικογένεια εκδιώχθη, στη Γερμανία παραχωρήθηκε σύνταγμα ενώ και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες επικρατούσε αναταραχή. Στην Αθήνα οι ειδήσεις αυτές προκάλεσαν αίσθηση. Ο Όθων προκειμένου να εκτονώσει το ήδη τεταμένο κλιμα με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου έδωσε αμνηστία σε πολιτικούς του αντιπάλους πλην τριών (Θ. Γρίβας, Βοζαΐτης, Κριεζώτης). Οι φοιτητές ξεσηκώθηκαν προκαλώντας αναταραχές. Ηγέτης τους ήταν ο φοιτητής της νομικής Επαμεινώνδας Δεληγεώργης. Οι φοιτητές προσπάθησαν να φτάσουν στο παλάτι αλλά ο στρατός τους απέτρεψε. Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη πολιτική εμφάνιση του νεαρού Δεληγεώργη στους κύκλους των Αθηνών. Απο τότε ανέπτυξε έντονη δημοκρατική δράση. Η συμπεριφορά του Επαμεινώνδα και η γενικότερη δράση του είχε επιπτώσεις στην πολιτική σταδιοδρομία του πατέρα του. Το 1852 ο Όθων είχε ενδιαφερθεί να διορίσει υπουργό στην κυβέρνηση Κριεζή τον Μήτρο, επειδή του έτρεφε μεγάλη συμπάθεια, όμως η πολιτική δραστηριότητα του γιού του στάθηκε εμπόδιο. Αυτό, όπως αναφέρει ο ίδιος ο Επαμεινώνδας στο ημερολόγιό του, επέφερε μια ψυχρότητα στις σχέσεις τους.

Είναι βέβαιο οτι ο ίδιος, όπως παρατηρεί η Ελπίδα Βόγλη στο βιβλίο της "Έργα και Ημέραι Ελληνικών οικογενειών", προσπάθησε λόγω των πολιτικών του φιλοδοξιών να καλλιεργήσει μια αντιοθωνική εικόνα, λησμονώντας παράλληλα φιλοοθωνικές του κινήσεις όπως η επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει στη βασίλισσα Αμαλία μετά την απόπειρα δολοφονίας της οι οποίες είχαν απλώς μικροκομματικές σκοπιμότητες. Μέσα στο γενικότερο σχέδιό του για μια επιτυχημένη πολιτική καριέρα πρέπει να ενταχθεί και ο γάμος του, το 1851, με την Ξανθή Γιουρδή, κόρη του προέδρου της Βουλής Λάζαρου Γιουρδή. Ο τελευταίος είχε στην διάθεσή του ένα μεγάλο πολιτικό δίκτυο που περιελάμβανε φίλους και συγγενείς όπως ήταν ο Βασίλης Βουδούρης, αντιπρόεδρος της βουλής.

Στις εκλογές του Αυγούστου του 1859, έχοντας πια φτάσει στην απαιτούμενη ηλικία των τριάντα ετών, εκλέχτηκε γιά πρώτη φορά βουλευτής Μεσολογγίου εκπροσωπώντας την δημοκρατική πτέρυγα. Η έντονη όμως αντι-οθωνική του δράση είχε ως αποτέλεσμα δύο χρόνια αργότερα να συλληφθεί και να οδηγηθεί στην Κύθνο, συνηθή τόπο εξορίας. Με την έξωση του Όθωνα επέστρεψε στην Αθήνα και αμέσως ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείο εκπαίδευσης. Τότε ήταν που ίδρυσε και το Εθνικό Κομιτάτο.

Η είσοδος του Δεληγεώργη στο κοινοβούλειο όμως δεν φαίνεται να είχε θετικά αποτελέσματα. Ο Τάσος Βουρνάς αναφέρει: "το Εθνικόν κομιτάτο, υπο τον Δεληγιώργη, απο τη στιγμή που μπήκε στη βουλή εγκαταλείποντας τους αγώνες στα πεζοδρόμια της πρωτεύουσας έπαθε πολιτική αγκύλωση. Ο αρχηγός του αποκηρύσσοντας τη ριζοσπαστική νεότητά του είχε προσεγγίσει την παράταξη Βούλγαρη και το Εθνικόν Κομιτάτον απο κοινού με τους Πεδινούς βοηθούσε στον καταρτισμό του συντάγματος που δεν εκπροσωπούσε τις προχωρημένες θέσεις των δημοκρατικών στοιχείων και της νεολαίας". Δηλαδή ο Δεληγεώργης συνεργαζόταν με τον κυριότερεο εκπρόσωπο του φαυλοκρατικού συστήματος της νεότερης Ελλάδας Δημήτριο Βούλγαρη, τον άνθρωπο που υπονόμευε συνεχώς τους δημοκρατικούς θεσμούς! Αναμφίβολα κίνηση ασυμβίβαστη με τις μέχρι τότε ιδέες του.

Στις 20 Οκτωβρίου του 1865 εν μέσω εντάσεων και αναταραχών ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Επαμεινώνδα Δεληγεώργη. Σε ηλικία 26 ετών ο Δεληγεώργης γίνεται ο νεότερος πρωθυπουργός της Ελλάδας, ρεκόρ που δεν έχει ξεπεραστεί μέχρη και σήμερα. Ρητή δέσμευση της νέας κυβέρνησης είναι η απομάκρυνση του Δανού Σπόνεκ, βασιλικού συμβούλου, ο οποίος με την συμπεριφορά του είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Η υπόσχεση μένει στα λόγια και ο λαός κατεβαίνει στους δρόμους. Η κυβέρνηση Δεληγεώργη προκειμένου να ηρεμήσει την κατάσταση διατάζει τον στρατό να κάνει χρήση όπλων προκειμένου να διαλύσει τις συγκεντρώσεις ξεχνώντας οτι πριν απο μια δεκαετία αρχηγός των διαδηλώσεων ήταν ο ίδιος.

Η κυβέρνηση ανατρέπετε απο τον λαό. Εντολή σχηματισμού παίρνει ο Βούλγαρης και μετά απο τρείς μέρες ο Κουμουνδούρος. Επτά μέρες αργότερα ο Δεληγεώργης και τελικά λίγο αργότερα ο Πατρινός πολιτικός Μπενιζέλος Ρούφος σχηματίζει σταθερή κυβέρνηση. Το 1866 ανέλαβε στην κυβέρνηση Βούλγαρη υπουργός επι των εξωτερικών. Μια σφαγή, αυτή στο Δήλεση, είχε ως αποτέλεσμα το 1870 να ανατραπεί η κυβέρνηση Ζαΐμη και να σχηματιστεί νέα υπο τον Δεληγεώργη. Η δουλική συμπεριφορά απέναντι στην Αγγλία έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε επέτρεψε να αναλάβουν τη διενέργεια ανακρίσεων για τη σφαγή Άγγλοι δικαστές. Η κυβέρνηση δεν άντεξε και ανετράπη τον Οκτώβριο του 1871. Το 1872 σχημάτισε για ακόμη μια φορά κυβέρνηση.

Η νέα κυβέρνηση είχε να αντιμετωπίσει ένα σκάνδαλο. Αυτό των Λαυριακών, ένα απο τα μεγαλύτερα οικονομικά και χρηματιστηριακά σκάνδαλα στην Ελλάδα. Τα Λαυριακά, δεν θα τα αναλύσω τώρα, είχε σαν αποτέλεσμα την πτώχευση χιλιάδων Ελλήνων. Ο Κυριακίδης αναφέρει με αφορμή τα Λαυριακά για τον Δεληγεώργη: "κατεμαυρώθη δια παντός απο το πυκνόν νέφος ασβόλης το εξεγειρόμενον απο των εργοστασίων του Λαυρίου το οποίον επεκάθησεν επι της τέως εγκληλεσσης δημοτικότητας του". Μετά τα Λαυριακά κλήθηκε να σχηματισει άλλες δυο βραχύβιες κυβερνήσεις (1876,1877). Το 1877 επίσης χρημάτισε υπουργός οικονομικών στην κυβέρνηση Κανάρη. Το τέλος όμως της πολιτικής του καριέρας είχε επέλθει.

Το 1877 εγκατέλειψε την Αθήνα και εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι προκειμένου να χαλαρώσει. Εκεί στις 14 Μαΐου του 1879 τον βρήκε ξαφνικά ο θάνατος, σε ηλικία μόλις 50 ετών. Το σκάνδαλο των Λαυριακών έμελλε να σημαδέψει ανεξίτηλα την πολιτική του σταδιοδρομία. Νέος ασχολήθηκε με την πολιτική, νέος εξήλθε απο αυτήν. Η ιδεολογική ασυνέπεια που επέδειξε είχε ως αποτέλεσμα την πολιτική περιθωριοποίησή του. Ο πολιτικός του θάνατος επισφραγίστηκε και με τον βιολογικό του.

Τώρα εν έτει 2008 βλέπουμε έναν νέο πολιτικό, τον Αλέξη Τσίπρα, να πολεμά απο το πεζοδρόμιο, όπως εμφατικά καγχάζει, την εξουσία. Αρκεί να μην έρθει στα λόγια του Κυριακίδη ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά για την αλλαγή της στάσης του Δεληγεώργη: "Τότε ήτο αντιπολιτευόμενος και τώρα ήτο εξουσία. Τότε εφιλοδόξει έτι την πρωθυπουργίαν και τώρα ήτο πρωθυπουργός". Γιατί ως γνωστόν η ιστορία δε θα σταματήσει να επαναλαβάνεται, επειδή πολύ απλά η φύση του ανθρώπου δεν μπορεί να εμποδίσει την επανάληψη.