Επιμένοντας παραδοσιακά (Ακαδημία Αθηνών)

    Με ενδιαφέρον παρακολουθώ την συζήτηση που έχει προκύψει με αφορμή την σειρά "1821" που παρουσιάζει ο τηλεοπτικός σταθμός skai. Αυτό που με έχει εντυπωσιάσει είναι  η αμηχανία και η επιθετικότητα που παρουσιάζουν θεσμικά όργανα και σύλλογοι απέναντι σε αυτήν την προσπάθεια. Τον τελευταίο καιρό σχετικά με το θέμα διάβασα μια ανακοίνωση του "Πατριωτικού Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών του 1821", στην οποία ο όμιλος κατηγορούσε τον συγκεκριμένο τηλεοπτικό σταθμό σχετικά με τις ανακρίβειες που ισχυρίζεται ότι περιέχει η τηλεοπτική σειρά κλείνοντας με μία φράση του Κολοκοτρώνη "Δεν ντρέπεστε μωρέ". Αυτό το ύφος και τις απόψεις πιθανόν να μπορούμε να τις ανεχθούμε από έναν τόσο συγκεκριμένο ως πρός το θέμα και τους σκοπούς του σύλλογο. Προκαλεί όμως αλγεινή εντύπωση να συναντάς τις ίδιες συντηρητικές και αναχρονιστικές απόψεις στην σχετική ανακοίνωση της Ακαδημίας Αθηνών.

Ακαδημία Αθηνών

    Αρχικά η ανακοίνωση ξεκινάει με μια υπενθύμιση της 190ης επετείου της Παλιγγενεσίας υπενθυμίζοντας παράλληλα τον εκπαιδευτικό σκοπό της Ακαδημίας Αθηνών (χάριν τόσο των παλαιότερων όσο και των νεώτερων Ελλήνων). Στην συνέχεια υπεισέρχεται στην ουσία του θέματος αναφέροντας ότι προκειμένου να επιχειρηθεί η συνολική επιστημονική θεώρηση του αγωνα για την ανεξαρτησία, θα όφειλαν να υπογραμμιστούν όσοι παράγοντες συντέλεσαν κυρίως σε συνάρτηση και με τον γεωγραφικό χώρο, στην διατήρηση της εθνικής ταυτότητας των Ελλήνων. Παρακάτω αναφέρει διάφορα δεδομένα, τα οποία δεν σχολιάζω καθώς δεν είναι σκοπός μου να ασχοληθώ με το εν λόγω ζήτημα.

    Αυτό που εμένα προσωπικά μου προκαλεί εντύπωση είναι η τελευταία παράγραφος, στην οποία η Ακαδημία Αθηνών δίνει συμβουλές στους συντελεστές της εκπομπής, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και συνάδελφοί πανεπιστημιακοί των μελών της Ακαδημίας. Προτείνεται λοιπόν στους συντελεστές να εξαίρουν περισσότερο τα μείζονα γεγονότα και τις ηγετικές μορφές της Επανάστασης. Από την παραπάνω πρόταση προκύπτουν κάποια ζητήματα όπως τι σημαίνει να εξαίρουν; Να εκθειάζουν; Γιατί απ'όσο γνωρίζω η ιστορία έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα και δεν θα πρέπει να δημιουργεί αυταπάτες ή μύθους. Πόσο μάλλον όταν η σειρά απευθύνεται σε ενήλικο κοινό λόγω της ώρας και του ύφους. Επίσης δεν γίνεται αντιληπτό τι αντιλαμβάνονται οι ακαδημαϊκοί ως μείζον γεγονός. Αν οι εμφύλιες διαμάχες που παρ'ολίγον να ανατινάξουν την έκβαση της επαναστάσεως δεν συγκαταλέγονται σε αυτή την κατηγορία τότε δεν ξέρω τι να πώ. Η Ακαδημία Αθηνών βέβαια δίνει μία μικρή ιδέα για το τί θεωρεί μείζον γεγονός (να τονιστεί ότι η δημιουργία ελληνικού ζητήματος και φιλεληνικού ρεύματος διεθνώς οφείλονται στην αναπάντεχη επιβίωση επί τρία χρόνια του αγώνα για την ανεξαρτησία με μόνες τις δυνάμεις της). Καταλήγει η όλη αυτή συμβουλή στην επισήμανση ότι πρέπει να αποφευχθεί η υπερβολική ενασχόληση με εσωτερικές διαφορές και διενέξεις σε βάρος της αναφοράς στο καταλυτικό φαινόμενο της απελευθερωτικής συνέγερσης. Με βάση τα παραπάνω όχι απλώς πρέπει να αποφευχθεί αλλά να αφαιρεθεί. Αυτό υπονοεί χωρίς να το λέει ξεκάθαρα η ανακοίνωση.

    Η σειρά του skai σίγουρα αντιμετωπίζει προβλήματα. Είναι λογικό όμως καθώς ο χρόνος είναι περιορισμένος και πολύ πιθανόν κάποια σημεία να μην τονίζονται σωστά. Το "πρόβλημα" δημιουργείται από την αναφορά γεγονότων, που όπως είναι φυσικό δεν περιλαμβάνονται στα σχολικά βιβλίο ιστορίας - σε αντίθεση με την σχετική βιβλιοφραφία, στην οποία αναφέρονται όλα- έχοντας σαν αποτέλεσμα την δημιουργία εκπλήξεων και αντιδράσεων. Είναι κρίμα που η Ακαδημία Αθηνών επέλεξε να ασχοληθεί συγκεκριμένα με αυτή την σειρά αγνοώντας τόσους πανεπιστημιακούς που έχουν κάνει αναφορές σχετικά με τις εμφύλιες διαμάχες εδώ και τόσα χρόνια. Έπρεπε μάλλον να προβληθεί στην τηλεόραση και στο ευρύ κοινό για να ενεργοποιηθούν τα συντηρητικά αντανακλαστικά της Ακαδημίας Αθηνών.  Είναι πραγματικά λυπηρό το γεγονός ότι η Ακαδημία Αθηνών συνεχίζει να ακολουθεί μια νοοτροπία που δεν ταιριάζει στην εποχή μας, τουλάχιστον όχι στον υψηλότερο τη τάξει φορέα έρευνας της Ελλάδας. Τέτοιες ανακοινώσεις δεν είναι καινούριες.  Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν συνέχεια προηγούμενης ανακοίνωσης, την οποία αντέκρουσε εξαιρετικά με άρθρο του ο Τάκης Καμπύλης στην "Καθημερινή". Τελειώνω με ένα εξαιρετικό σχόλιο του Γιώργου Νικολόπουλου που έγραψε σε άρθρο του στο οποίο αναφέρει για την Ακαδημία Αθηνών πώς όταν παρεμβαίνει με λίγες αράδες μόνο, και πολύ σπάνια, είναι με ένα παλαιοδεξιό, αρτηρισοκληρωτικό στυλ, που ανατανακλά και την ηλικία και τις αντιλήψεις των υπερηλίκων μελών της.