Αρχοντικό Βογιατζή

Η πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης κατά την αποβίβασή του από το πλοίο στο λιμάνι της Αίγινας είναι το σχεδόν ερειπωμένο αρχοντικό του Κωνσταντίνου Βογιατζή, σύμβολο της οικονομικής ευμάρειας που επικρατούσε μετά το δέυτερο μισό του 19ου αιώνα στο νησί του Αργοσαρωνικού και της κύριας δραστηριότητας του ιδιοκτήτη του, της σπογγαλιείας, της αλίευσης, δηλαδή, των φυσικών σφουγγαριών που βρίσκονται στον βυθό της θάλασας.

Όπως επισημαίνει η Μαρία - Χριστίνα Χατζηιωάννου, η δραστηριότητα αυτή, που κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, "προκάλεσε τη δημιουργία εξειδικευμένων εργατών, όπως ήταν οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες, και κινητοποίησε κεφάλαια με τη χρηματοδότηση της αλιείας και από την εμπορική διακίνηση του προϊόντος". Η αυξημένη ζήτηση σπόγγων υπήρξε αποτέλεσμα της βιομηχανικής επανάστασης καθώς το σφουγγάρι, εκτός από τους γνωστούς λόγους χρήσης του που αφορούν την ατομική καθαριότητα, χρησιμοποιείτο ως μονωτικό υλικό στον κατασκευαστικό τομέα και στην αυτοκινητοβιομηχανία. Οι περιοχές που ήταν πλούσιες σε σπόγγους ήταν τα νησιά του Αιγαίου και τα παράλια της Αφρικής ενώ οι βουτηχτές συνήθως προέρχονταν από την Κάλυμνο, την Λέρο, την Αίγινα ή την Ύδρα. 

Φωτ. Δημήτρη Λιούρδη

Θεόδωρος Πετρακόπουλος: ο κύριος Μεγάλη Βρεταννία

Η παρούσα ανάρτηση είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη προσωπικότητα που έλκει την καταγωγή της από την Πάτρα. Ο λόγος για τον Θεόδωρο Πετρακόπουλο (1880 - 1963), δημοσιογράφο και επιχειρηματία που δραστηριοποιήθηκε στον ξενοδοχειακό κλάδο μέσω του ξενοδοχείου "Μεγάλη Βρεταννία". Γεννημένος στην Πάτρα, άρχισε να εργάζεται σε νεαρή ηλικία σε πατρινές και εν συνεχεία αθηναϊκές εφημερίδες για να εγκατασταθεί τελικώς στη Ρώμη, όπου συμπλήρωσε τις ακαδημαϊκές του σπουδές εργαζόμενος παράλληλα ως ανταποκριτής ελληνικών εφημερίδων. Με την επιστροφή του στην Αθήνα παντρεύτηκε την θετή κόρη του Ευστάθιου Λάμψα, (1849 - 1923), ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου "Μεγάλη Βρεταννία", αναλαμβάνοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα την διεύθυνση του ξενοδοχείου. Παράλληλα ανέπτυξε πολυποίκιλη κοινωνική δράση αναλαμβάνοντας παρασκηνιακές αποστολές ενώ διατηρούσε στενή φιλική σχέση με τους Ιωάννη Ρούφο, Δημήτριο Γούναρη, Ανδρέα Μιχαλακόπουλο και Ελευθέριο Βενιζέλο.

Αρχείο Α. Δοξιάδη

Αρχοντικά σπίτια της Αίγινας

Η Αίγινα σαν παλιά πρωτεύουσα, έχει κάμποσα ιστορικά σπίτια. Είναι το σπίτι του Τρικούπη, το σπίτι του Καποδίστρια, των Βουλγαραίων. Είναι ακόμα το αρχοντικό των Ζαΐμηδων. Απομονωμένο μέσα στις φυλλωσιές, αριστοκρατικό και σιωπηλό σαν τον τελευταίον ιστορικό του ιδιοχτήτη, που οι γελοιογράφοι της εποχής τον παρίσταναν με τα μακριά, άσπρα μουστάκια του δεμένα κόμπο πάνω στο στόμα. Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι η επιλογή του Στρατή Μυριβήλη να ξεκινήσει το διήγημά του "Στον Ανεμόμυλο της Περιβόλας" με αναφορά στα σπίτια και τους ανθρώπους της Αίγινας υπήρξε τυχαία. Αντίθετα φαίνεται να είναι συνεπής με την θεωρία που θέλει τους ανθρώπους και τα σπίτια τους να αποτελούν την ζωντανή ιστορία ενός τόπου.

Το ίδιο συμβαίνει και με την Αίγινα, τα παλαιά οικήματα της οποίας μας φανερώνουν πως κάποτε υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους από τον Ιανουάριο του 1828 έως τον Οκτώβριο του 1829. Όπως διαβάζουμε στην ενδιαφέρουσα ανάρτηση της Λίνας Μπόγρη - Πετρίτου με απόφαση της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας το Ναύπλιο είχε οριστεί αρχικά ως πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, πλην όμως, λόγω των ταραχών που επικρατούσαν μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, αποφασίστηκε η μεταφορά της κυβερνητικής έδρας στην Αίγινα.

Έτσι στις 12 Ιανουαρίου 1828 το δίκροτο Warspiteμ, στο οποίο επενέβαινε ο Ιωάννης Καποδίστριας, κατέφθασε στην Μάλτα και δύο εβδομάδες αργότερα, στις 26 Ιανουαρίου, συνοδευόμενος από τον γραμματέα της επικράτειας, Σπυρίδωνα Τρικούπη, ορκίστηκε κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.

Ο ορισμός της Αίγινας ως πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους οδήγησε πλήθος πολιτικών, γραφειοκρατών, φιλελλήνων κ.λπ. να εγκατασταθούν στο νησί. Είχε βέβαια προηγηθεί η εγκατάσταση προσφύγων, λόγω του πολέμου της ανεξαρτησίας, ειδικά από τις περιοχές της Αττικής. Τέτοιες οικογένειες ήταν αυτές των Καλλιφρονάδων και των Χαλακοκονδύληδων. Αν και η έδρα της κυβέρνησης μεταφέρθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα, η γεωγραφική εγγύτητα του νησιού με την Αθήνα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ώστε η Αίγινα να εξελιχθεί σε θερινό προορισμό για αρκετές αθηναϊκές οικογένειες.

Πηγή: Γκιόκα Αθηνά - Νικολαρεΐζη Ιωάννα, Αίγινα, Σπίτια & Άνθρωποι, εκδόσεις ΑΤΩΝ 2015

Ιταλοί στην Πάτρα

Ακόμα και σήμερα μπορεί να ακούσει κανείς κάποιον Πατρινό να αναφέρεται στα μικρά παιδιά χρησιμοποιώντας την λέξη «τσορομπίλια». Η ιταλική καταγωγή αυτής της λέξης είναι προφανής και υποδηλώνει την στενή σχέση της πόλεως των Πατρών με την έτερη χώρα της Αδριατικής: την Ιταλία. Συχνότερα βέβαια θα χρησιμοποιηθεί η γνωστή σε όλους μας βρισιά «μινάρας» εκ του ιταλικού minare. Τέτοιες λέξεις, μαζί με την καθολική εκκλησία του Αγίου Ανδρέα στην Μαιζώνος, το καθολικό τμήμα στο Α΄ Νεκροταφείο, την μαρμάρινη εντοιχισμένη πλάκα στο σπίτι της Κορίνθου που υπενθυμίζει στον διαβάτη ότι εκεί γεννήθηκε η Ματθίλδη Σεράο (1856 – 1926) και μερικά ιταλογενή επίθετα συμπολιτών μας (Δεμαρτίνος, Στόλλας, Μαστροπάσκουα κ.λπ.), είναι ίσως τα μοναδικά ενθύμια του περάσματος μιας πολυπληθούς, όχι όμως οικονομικά και κοινωνικά ακμάζουσας, ιταλικής παροικίας. Η ήττα των χωρών του Άξονα (μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και η Ιταλία) και κατ’ επέκταση το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σήμανε και το τέλος της ιταλικής αυτής παροικίας, τα μέλη της οποίας (περίπου 5.000) αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Πάτρα.

Δρόμος της ιταλικής συνοικίας (πιθανόν η Γαμβέτα)

Φωτογραφιές του Hubert Pernot

 Ο Hubert Pernot (1870 - 1946) υπήρξε Γάλλος ελληνιστής, που από το 1913 διετέλεσε καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας στην Σορβόννη, καθώς και ιδρυτής του Νεοελληνικού Ινστιτούτου του αυτού πανεπιστημίου. Το ενδιαφέρον του Pernot επικεντρώθηκε στα δημοτικά τραγούδια και τις τοπικές διαλέκτους. Για τις ανάγκες των ερευνών του περιήγηθηκε, την περίοδο 1898 - 1913, τον ελλαδικό χώρο αποτυπώνοντας με τον φακό του στιγμιότυπα από τον καθημερινό βίο των κατοίκων. Μεταξύ άλλων επισκέφθηκε και την πόλη των Πατρών. Δυστυχώς οι ακριβείς ημερομηνίες της λήψης των φωτογραφιών δεν μας είναι γνωστές, ίσως όμως μπορούν να εξαχθούν από λεπτομέρειες της εποχής. Οι φωτογραφίες προέρχονται, τουλάχιστον εγώ από εκεί τις αλίευσα, από το θαυμάσιο λεύκωμα των εκδόσεων Ολκός με τίτλο "Εξερευνώντας την Ελλάδα, φωτογραφίες 1898 - 1913" (Επιμέλεια: Αικατερίνη Κουμαριάνου, Έρευνα υλικού: Φανή Κωνσταντίνου).

Στρατιωτικοί στο κάστρο 

Οικογένεια Αλέξη Θωμόπουλου (φωτογραφία)

Η οικογένεια Θωμόπουλου*. Από δεξιά: Επαμεινώνδας, Αλέξιος, Ευτέρπη & Στέλιος.  Ο τελευταίος είναι άγνωστος.

Ανθυποπλοίαρχος Κωνσταντίνος Άννινος, ένας πατρινός ήρωας

 * του Κωνσταντίνου Μιχαλόπουλου. Το παρόν άρθρο έχει δημοσιευθεί, με κάποιες διαφορές, στην εφημερίδα "Πελοπόννησος" στις 16 Νοεμβρίου 2012.

 Εβδομήντα χρόνια συμπληρώθηκαν από την μοιραία εκείνη νύχτα της 16ης Νοεμβρίου 1942, όταν το υποβρύχιο "ΤΡΙΤΩΝ" χάνεται για πάντα στην αγκαλιά του Αιγαίου. Μαζί του ακολουθούν και 10 παλικάρια από το πλήρωμά του, καθώς και κάποιοι επιβάτες που μετέφερε μαζί. Ένας από αυτούς τους 19 ήταν και ο ανθυποπλοίαρχος Κωνσταντίνος Άννινος, που όπως και οι υπόλοιπο, επέλεξε να πεί και αυτός του δικό του ΟΧΙ σε αυτούς που θέλησαν να μας στερήσουν ο,τι πολυτιμότερο υπάρχει, την ελευθερία μας. Σε αυτόν τον ήρωα, γέννημα θρέμα της πόλης των Πατρών, είναι αφιερωμένο το παρακάτω άρθρο, ως ελάχιστος φόρος τιμής στην θυσία του. Και εμείς με την σειρά μας ας αποδείξουν ότι δεν ξεχνάμε τους ήρωες της πόλης μας.

ο Κωνσταντίνος Άννινος (Υ.Ι.Ν.)