Αντώνιος Ρικάκης (1824 - 1909)

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες φυσιογνωμίες της πατραϊκής πολιτικής σκηνής του 19ου αιώνα αποτελεί ο Αντώνιος Ρικάκης (1824 - 1909), νομικός, επιχειρηματίας και πολιτικός που συμμετείχε ενεργά στα οικονομικά και πολιτικά τεκτενόμενα της πατραϊκής και αθηναϊκής κοινωνίας. Υπήρξε βουλευτής, υπουργός και πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, μέτοχος αρκετών επιχειρήσεων (μεταλλίων, πυριτιδοποιείου κ.α.) καθώς και δικηγόρος σε σημαντικές υποθέσεις της εποχής (Λαυρεωτικά κ.α.). Φωτογραφίες από το αρχείο Ρικάκη μπορείτε να δείτε εδώ.

Αντώνιος Ρικάκης, έργο του Λεωνίδα Παπαδόπουλου
λάδι σε μουαμά, 64 x 53 εκ., Βουλή των Ελλήνων

Πρώιμα χρόνια, δικηγορία & επιχειρηματική δράση

Γεννημένος στα Κύθηρα, όπου είχε καταφύγει η οικογένειά του ήδη από την έναρξη της επαναστάσεως για να γλιτώσει από τους διωγμούς που πραγματοποιούσαν οι Τούρκοι στην Κρήτη, μεγάλωσε στην Πάτρα  αποφοιτώντας από το τοπικό γυμνάσιο. Πρώτος του εξάδελφος ήταν ο Κωνσταντίνος Μαγκάκης. Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1844 διορίστηκε[1] δικηγόρος στα δικαστήρια Ναυπλίου. Το 1851 διορίστηκε αντιεισαγγελέας Αθηνών[2] και λίγο αργότερα πρωτοδίκης. Στη συνέχεια προήχθη σε εισαγγελέα Πατρών, παραιτήθηκε όμως για να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου.  Εκείνο το διάστημα υπήρξε δικηγόρος[3], μαζί με τον Παυσανία Χοϊδά και τον Νικόλαο Μίχο, της εφημερίδας Πάτραι κατά της οποίας είχε καταφύγει στο δικαστήριο ο νομάρχης Αχαΐας Ιωάννης Αμβροσιάδης. Φαίνεται ότι από την δικηγορία ο Ρικάκης απέκτησε σημαντική περιουσία καθώς την δεκαετία του 1860 εμφανίζεται να είναι ιδιοκτήτης[4] αρκετών σταφιδάμπελων. Για να επιτύχει καλύτερη απόδοση των χρημάτων του πραγματοποιεί[5] πολλές συνενώσεις - ανταλλαγές σταφιδάμπελων. Το 1866 παρουσιάζει ετήσιο εισόδημα 2.000 δραχμών[6].

Την δεκαετία του 1850 παντρεύτηκε την Θεώνη Παπαδιαμαντοπούλου, κόρη του κτηματία και πολιτικού Παναγιώτη Παπαδιαμαντόπουλου. Ο γάμος του με την Θεώνη μπορούμε να υποθέσουμε ότι εκτός από την σημαντική προίκα (κτήματα στα Βραχνέϊκα κ..α), σε ακίνητη ή ρευστή περιουσία, τον ενένταξε και στο σημαντικό οικογενειακό δίκτυο[7] των Παπαδιαμαντόπουλων που εκτεινόταν και στην αθηναϊκή κοινωνία μέσω των διαφόρων επιγαμιών που τα μέλη της είχαν πραγματοποιήσει. Να σημειωθεί πάντως ότι αν και συνδεόταν συγγενικά μέσω της συζύγου του με την οικογένεια Καλαμογδάρτη, με εξαίρεση τις εκλογές του 1861, συμμετείχε σε αντίπαλες παρατάξεις.

Όπως θα δούμε παρακάτω μεταξύ της πρώτης του εκλογής ως βουλευτού (1861) και της δεύτερης (1875) μεσολαβεί ένα κενό δεκατεσσάρων χρόνων, στο οποίο ιδιώτευσε ως δικηγόρος στην Πάτρα και την Αθήνα. Μάλιστα το 1873 εμφανίζεται[8] δικηγόρος σε μια υπόθεση που μονοπώλησε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για αρκετούς μήνες, σε αυτή των Λαυρεωτικών. Μαζί με τον καθηγητή της Νομικής σχολής Αθηνών, Νικόλαο Δαμάσκηνο, είχε αναλάβει την νομική υποστήριξη του Ιωάννη Σερπιέρη στην αναζήτηση αγοραστή για τα ορυχεία του Λαυρίου. Ο Ανδρέας Συγγρός, αγοραστής τελικά των ορυχείων, στα απομνημονεύματά του αναφέρεται στον Ρικάκη αρνητικά λέγοντας πως θεωρούσε αναξιόπιστους[9] τον Σερπιέρη και τους δικηγόρους του, Ρικάκη και Δαμασκηνό. Αργότερα όμως μεταβάλει την άποψή του για τον Σερπιέρη (πιθανόν και για το δίκτυο δικηγόρων που τον περιέβαλε).

Το νόημα της αναψηλάφησης της Δίκης των Έξι, του κ. Πρωτοπαπαδάκη

Ο κ. Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκης* απέστειλε το συγκεκριμένο κείμενο σχετικά με την υπόθεση της αναψηλάφησης της Δίκης των Έξι στα Ιστορικά Θέματα, το οποίο και δημοσιεύω με μεγάλη ευχαρίστηση. Να υπενθυμίσω πως για το συγκεκριμένο ζήτημα είχα δημοσιεύσει αυτό. 

15 Αυγούστου - 15 Νοεμβρίου: Μνήμη της Μικρασιατικής τραγωδίας και της άδικης εκτέλεσης των Εξι

 Το θέμα ανήκει βασικά στην Νομική Επιστήμη. Ανήκει, όμως, και στην Ιστορία, επειδή αποτελεί συνέχεια της Δίκης των Έξι του 1922, η οποία, όπως είναι γνωστό, έχει καταγραφεί στην Ιστορία, και μάλιστα, ως σοβαρό ιστορικό γεγονός.

  Η Αναψηλάφηση της Δίκης των Έξι ήταν μια πράξη με νόημα ηθικό και πνευματικό: εξασφάλισε την απονομή της δικαιοσύνης σε μια περίπτωση όπου αυτή είχε καταπατηθεί βάναυσα. Στην διαδικασία της Αναψηλάφησης οι νόμοι έπαιξαν τον κυρίαρχο ρόλο τους: την διαφύλαξη των βασικών αξιών του πολιτισμού μας.

1901: Όταν ο Καβάφης επισκέφθηκε την Πάτρα

    Τον Ιούνιο του 1901 ο Κωνσταντίνος Καβάφης πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα. Ύστερα από παραμονή αρκετών εβδομάδων στην Αθήνα, ο Καβάφης κατευθύνθηκε προς την Πάτρα με σκοπό να αναχωρήσει με το ιταλικό πλοίο "Σκύλα" για το Μπρίντιζι, όπου και θα επιβιβαζόταν σε έτερο πλοίο με προορισμό την Αλεξάνδρεια. Στην Πάτρα παρέμεινε τρείς ημέρες καταγράφοντας τις εντυπώσεις του και σχεδιάζοντας ένα σχεδιάγραμμα της πόλης. Με αυτή την ανάρτηση σας εύχομαι καλό καλοκαίρι με νέες αναρτήσεις από τον Οκτώβριο.

29 Ιουλίου, Δευτέρα

  Το Ξενοδοχείο των Πατρών, όπου καταλύσαμε, είναι καθαρώτατο, άνετα επιπλωμένο κια διαθέτει καλή κουζίνα. Θα γευματίσουμε και δειπνήσουμε a la carte. Μετά το δείπνο, πήγαμε στην αποβάθρα, κ' ύστερα ύπνο. Σηκώθηκα νωρίς σήμερα το πρωί, στις 5.15. Έβγαλα από τις αποσκευές μου ό,τι είναι απολύτως αναγκαίο για διαμονή 3 περίπου ημερών. Στις 9. π.μ. βγήκαμε για έναν γύρο με τον Αλέξανδρο. Είδαμε την Πλατεία Γεωργίου, που είναι μεγάλη όσο σχεδόν η Πλατεία Ομονοίας στας Αθήνας· έχει πολλά δένδρα και δύο μνημεία από σίδερο ή από μπρούντζο. Η πλατεία Όλγας είναι μικρότερη. Η συνοικία που την λένε Ψηλά Αλώνια είναι καθαρή και συμπαθητική κ' έχει γραφική θέα. Επισκέφθηκα την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα (όπου μου δείξανε τα λείψανα του αγίου και την κατοικία του πλάϊ στην εκκλησία) και την εκκλησία της Παντανάσσης. Είδα τη Δημαρχεία και πολλά αξιόλογα κτήρια, όπως τα γραφεία της Εθνικής Τραπέζης, της Ιονικής και της Τραπέζης των Αθηνών.

Από το ιστολόγιο του Γιάννη Μυλωνά

Φωτογραφίες οικογένειας Ανδρέα Ρούφου

Σήμερα παρουσιάζω μερικές ανέκδοτες φωτογραφίες των απογόνων του Ανδρέα Μπ. Ρούφου. Τις φωτογραφίες αυτές είχε την καλοσύνη να μου τις στείλει η κ. Μαρία Γεροκωστοπούλου γι'αυτό και την ευχαριστώ θερμά.

Αδελφές Ρούφου, Μάιος 1892. Από αριστερά:

Νινέττα, Μαρία και Καλλιόπη

Θεόδωρος Ασημακόπουλος

Η σημερινή ανάρτηση προέκυψε από ένα email που μου είχε στείλει συγγενής του Θεόδωρου Ασημακόπουλου αναζητώντας πληροφορίες για την εμπορική του δραστηριότητα στην Πάτρα. Με μια μικρή έρευνα στην πατρινή βιβλιογραφία και στο ομώνυμο αρχείο βρήκα κάποιες αναφορές τις οποίες και παρουσιάζω.

Θεόδωρος Ασημακόπουλος

Ο πατρινός Παναγιώτης Πικραμμένος

Όταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο δοκίμιο που έγραφε το 1978 για την "Πάτρα της Μπελ Εποκ" (Αλεκος Μαρασλής, Πάτρα 1900, δοκίμιο ιστορικό & αυτοβιογραφικό του Π. Κ.) επέλεγε να αναφερθεί μεταξύ άλλων στον τότε νέο σε ηλικία εισηγητή του Συμβουλίου της Επικρατείας Παναγιώτη (Τάκη) Πικραμμένο, σίγουρα δεν περίμενε ότι ο τελευταίος θα αναλάμβανε κάποτε την πρωθυπουργία.

Γεννημένος το 1945 στην Αθήνα ο νέος πρωθυπουργός κατάγεται από παλαιά οικογένεια των Πατρών. Είναι γιος[1] του Όθωνος Πικραμμένου, συμμαθητού και φίλου του Κανελλόπουλου, και της Θάλειας Χρηστίδου. Ο παππούς του, Τάκης Πικραμμένος, με καταγωγή από την Ηλεία, ασχολήθηκε[1] με το εμπόριο ξυλείας και σταφίδας, και παντρεύτηκε την Ζωζώ (ο Κανελλόπουλος την περιγράφει ως αγέρωχη κυρία), κόρη του γιατρού Όθωνος Βαχατώρη με καταγωγή από την Σμύρνη. Ο Βαχατώρης είχε πραγματοποιήσει σπουδές[2] στην Γαλλία, μάλλον ως υπότροφος του δήμου Πατρέων, είχε διατελέσει[2] δημοτικός σύμβουλος, αντιπρόεδρος της Βιοτεχνικής Εταιρείας Πατρών και εξέδιδε[2] το περιοδικό "Ιατρική Επιθεώρηση". Δώρισε με τον θάνατό του τα βιβλία του στο Δημοτικό Νοσοκομείο Πατρών, υπήρξε επίλεκτο μέλος της πατραϊκής κοινωνίας γι'αυτό και τον επικήδειό του ανέλαβε να εκφωνήσει, εκ μέρους του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών, ο ιατρός Χρήστος Κορύλλος. Επιστέφω στον Τάκη Πικραμμένο: το 1920 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να ιδρύσει την "Εταιρία Ελληνικού και Ξένου Τύπου", την διεύθυνση της οποίας μετά τον θάνατό του ανέλαβε ο γιος του Όθων Πικραμμένος. Ο τελευταίος παντρεύτηκε την Χρηστίδου, η οποία ήταν κόρη[3] του γιατρού εν Γενεύη Δημητρίου Χρηστίδου και της Κορίννας Μ. Χαιρέτη. Ο πατέρας της Κορίννας ήταν ο Μανουήλ Χαιρέτης[4], γιος του διευθυντή του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας Θεόφραστου, σταφιδέμπορος, δημοτικός σύμβουλος Πατρών, συγγραφέας, σύζυγος της Ασπασίας Γερούση και γόνος της παλαιάς οικογένειας Χαιρέτη, μέλη της οποίας διέπρεψαν στην αθηναϊκή και πατρινή κοινωνία.

Οικογένεια Κολοκοτρώνη

Στην παρούσα ανάρτηση παρουσιάζω παλιές φωτογραφίες της οικογένειας Κολοκοτρώνη, φωτογραφίες που είχε την καλοσύνη να μου αποστείλει (ύστερα από δικό μου αίτημα) ο Δημοσθένης Π. Ιωαννίδης, απόγονος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού.

Οι δύο πρώτες φωτογραφίες έχουν ληφθεί στην εξοχική κατοικία της οικογένειας στην Κηφισιά (διατηρείται ακόμα) και σε αυτές εμφανίζονται επώνυμα όπως Ρόδιος, Ιωαννίδης, Στάης, Θεοφανίδης και βέβαια Κολοκοτρώνη. Οι άλλες τρείς φωτογραφίες σχετίζονται με τον υποναύαρχο Πελία Ιωαννίδη (1889 - 1944), τρισέγγονο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Ακολουθεί μια σύντομη παράθεση βιογραφικών στοιχείων των παρακάτω:

1) Όρθιοι από αριστερά οι: Δημοσθένης Ιωαννίδης και Γεώργιος Ρόδιος 2) Καθισμένοι από τα αριστερά: Φωτεινή Ρόδιου - Ιωαννίδου, Αικατερίνη Ιωαννίδου - Θεοφανίδη, Αικατερίνη Ρόδιου - Κολοκοτρώνη, Νικόλαος Στάης, Πελίας - Παναγιώτης Ιωαννίδης (ο μικρός στο κάτω μέρος) και Χαρίκλεια Ροδίου - Στάη 

Οικογένεια Τριάντη

Οποιοσδήποτε ανατρέξει σε βιβλία ιστορίας για την Πάτρα του 19ου και 20ου αιώνα θα συναντήσει το επώνυμο "Τριάντης" πολλάκις. Θα εκπλαγεί όμως ακόμα περισσότερο όταν ανακαλύψει πόσα σημεία της πόλεως συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τους Τριάντηδες. Πρόκειται για μια οικογένεια που δραστηροποιήθηκε στον τομέα της βιομηχανίας και του εμπορίου συμβάλοντας σημαντικά στην τελική διαμόρφωση της Πάτρας.

Απαρχές και επιχειρηματική δραστηριότητα

Η οικογένεια Τριάντη έλκει την καταγωγή της από την Άμφισσα, απ΄όπου έφυγε οριστικά στα 1860 όταν και ο Γεώργιος Ν. Τριάντης (1800 - 1892) εγκαταστάθηκε στην Πάτρα. Αιτία γι'αυτή την μετακίνηση φαίνεται να ήταν οι επαγγελματικές αποφάσεις του Νικολάου Γ. Τριάντη. Ο τελευταίος είχε φοιτήσει[1] στο σχολαρχείο της Σύρου, σημαντικού οικονομικού κέντρου της εποχής, και όπως και αρκετοί άλλοι είχε αποφασίσει να επιλέξει την Πάτρα ως έδρα των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών του. Γι'αυτό και προσκάλεσε[2] κοντά του τα αδέλφια του, κίνηση απόλυτα αναμενόμενη αναλογιζόμενοι την κυριαρχία του οικογενειακού σχήματος στις επιχειρήσεις την εποχή εκείνη. Έτσι το 1862 ιδρύεται[3] η εμπορική εταιρεία αποικιακών "Υίοι Γ. Τριάντη".

Χαράλαμπος Γ. Τριάντης

Η επόμενη σημαντική επιχειρηματική συνεργασία επήλθε πάλι από τους κόλπους της οικογένειας, αυτή τη φορά με αφορμή τον γάμο του βιομηχάνου Γεράσιμου Κόγκου με την Δέσποινα Γ.  Τριάντη. Έτσι στα 1872 αποφασίστηκε η συνεργασία μεταξύ των δύο οικογενειών για την λειτουργία ατμόμυλων και βαμβακοκλωστηρίου με την επωνυμία "Κόγκος και Τριάντης". Η συνεργασία όμως έληξε[4] το 1885 όταν ο Γ. Κόγκος αποχώρησε με αποτέλεσμα η περιουσία της εταιρείας να περιέλθει στην εταιρεία "Υιοί Γ. Τριάντη".  Όπως αναφέρεται η εταιρεία διέθετε κινητήρια δύναμη 360 ίππων με δύο αμερικάνικου τύπου ατμομηχανές, η δε νηματοποιεία παρήγαγε[5] ετησίως περί τις 189 χιλιάδες οκάδες νήματα.

Ξεχωριστή φυσιογωνμία υπήρξε ο Χαράλαμπος Γ. Τριάντης, ο οποίος το 1873 επεξέτεινε και τελειοποίησε τον μεγάλο κυλινδρόμυλο στο λιμάνι των Πατρών υπό την επωνυμία "Κυλινδρόμυλοι Χαράλαμπου Γ. Τριάντη". Διάδοχος στην διεύθυνση της επιχείρησης ορίστηκε ο Γεώργιος Χ. Τριάντης, στη διοίκησή της όμως συμμετείχαν με μικρότερο ρόλο και τα αδέλφια του. Τελικώς η εταιρεία χρεοκόπησε[6] το 1936 και οι εγκαταστάσεις της αγοράστηκαν από τους "Μύλους Αγίου Γεωργίου".

Συγκέντρωση γης και επενδυτικές πρακτικές στον δήμο Δύμης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

Στην παρούσα ανάρτηση ανα-δημοσιεύω από το περιοδικό "Τα Ιστορικά" (τεύχος 52, Αθήνα, Ιούνιος 2010, σ.27 επ.) μια μελέτη του Στάθη Κουτρουβίδη, τον οποίο και ευχαριστώ για την παραχώρηση του κειμένου, με τίτλο «Συγκέντρωση γης και επενδυτικές πρακτικές στον δήμο Δύμης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα».

Πρόκειται για μια μελέτη που προσπαθεί να εντοπίσει τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες συγκεκριμένα πρόσωπα κατάφεραν να συγκεντρώσουν σημαντικές εκτάσεις καλλιεργήσιμης γής στον δήμο Δύμης εις βάρος των μικροιδιοκτητών - καλλιεργητών. Τα άτομα αυτά προσβλέποντας στην αδιάθετη γή (εθνικές γαίες) που υπήρχε στην Ελλάδα από την εποχή της επαναστάσεως του 1821 επιχείρησαν, και πέτυχαν, να λάβουν εκτάσεις εκμεταλλευόμενοι είτε τον νόμο περί προικοδοτήσεως ελληνικών οικογενειών του 1835 (έναν νόμο που ευνοούσε όσους είχαν σεβαστά χρηματικά κεφάλαια και σίγουρα δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής[1] με εξαίρεση τον νομό Αχαϊοήλιδος που εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό) είτε τις δύο νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης Κουμουνδούρου (1871), των οποίων το αποτέλεσμα αμφισβητείται αν και κατα πόσο ευνόησε τις μικρές ιδιοκτησίες.

Μέσα από την αγορά και εκμετάλλευση της αγροτικής γής καθίστατο δυνατή η γρήγορη κοινωνική ανέλιξη καθώς και η επίτευξη σημαντικού κέρδους μέσω της εμπορευματοποίησης της σταφίδας. Ο Κουτρουβίδης χρησιμοποιώντας τρία πρόσωπα (Λέων, Γερούσης, Σαγιάς) καταγράφει και μελετά τις κινήσεις που ακολούθησαν έτσι ώστε να αποκτήσουν, να αυξήσουν και να διατηρήσουν τις εκτάσεις αγροτικής γής. Η όλη διαδικασία περιέχει νομικά τερτίπια, αρκετές συγκρούσεις με την τοπική κοινωνία και άπλετη πολιτική στήριξη που πηγάζει είτε από συγγενικές σχέσεις (όπως στην περίπτωση του Λέοντα) είτε από κοινωνικές σχέσεις. Ειδικότερα όσον αφορά την πολιτική στήριξη, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η μεσαία τάξη αποκτά προταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της Αχαΐας εκτοπίζοντας σε μεγάλο βαθμό τις παραδοσιακές πολιτικές οικογένειες. Σημαντικό ρόλο στην τελευταία εξέλιξη πρέπει να αποτέλεσε η τάση[2] των παλαιών πολιτικών οικογενειών για απομάκρυνση από την παραγωγική δραστηριότητα, κενό που αναπλήρωνε σταδιακά η μεσαία τάξη των εμπόρων ή των δικηγόρων. Η σταδιακή ανέλιξη μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων και η ένταξή τους στην αστική τάξη με την ταυτόχρονη διεύρυνσή της είναι κοινωνικό φαινόμενο και όχι πολιτικό. Συνέπεια αυτής της κοινωνικής κυριαρχίας είναι και η πολιτική καθιέρωσή τους. Το πολιτικό δηλαδή έρχεται ως αποτέλεσμα μιας εκμετάλλευσης που συμβαίνει στους παραγωγικούς όρους συγκρότησης της οικονομίας.

Οι τρείς περιπτώσεις που λαμβάνονται ως χαρακτηριστικά παραδείγματα περιέχουν διαφορές μεταξύ τους είτε ως προς τα κοινωνικά στοιχεία του καθενός (επάγγελμα, καταγωγή) είτε ως προς τα μέσα επιρροής. Για παράδειγμα ο Γεώργιος Λέων, στρατιωτικός και κτηματίας, κατάφερε να εξαργυρώσει την συμμετοχή του στην επανάσταση λαμβάνοντας στον Αλυσσό εκατοντάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γής, τα οποία διατηρούσε εκμεταλλευόμενος τις συγγενικές του σχέσεις με την οικογένεια Πετμεζά της Αχαΐας. Ο Νικόλαος Σαγιάς από την άλλη, νομικός στο επάγγελμα, αποφάσισε να επενδύσει στην ιδιοκτησία γης αγοράζοντας σημαντικές εκτάσεις στον δήμο Δύμης χωρίς πάντως να χρησιμοποιήσει πολιτικά μέσα[3] για την απόκτηση ή διατήρησή τους. Η κοινωνική ανέλιξη του ίδιου και της οικογένειάς του αποτελούν το επισφράγισμα μιας πετυχημένης επένδυσης. Τέλος η περίπτωση του Θεμιστοκλή Γερούση είναι σε ένα βαθμό διαφορετική καθώς σε αντίθεση με τους υπολοίπους ο Γερούσης ήταν ήδη καταξιωμένος στην τοπική κοινωνία και απλώς αποσκοπούσε στο οικονομικό κέρδος με την επανεπένδυση κεφαλαίων στην καλλιέργεια και στο εμπόριο της σταφίδας. Γόνος διακεκριμένης εμπορικής οικογένειας με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, και πολυδάπανο[4] τρόπο διαβίωσης, είχε αποκτήσει σεβαστή περιουσία από την εμπορική δραστηριότητα και κατά συνέπεια τον περιέβαλε η αύρα του άξιου τέκνου των Πατρών, αύρα που συντηρούσε πολύ πετυχημένα και μεθοδικά ο τοπικός τύπος σε κάθε αντιδικία του με το δημόσιο ή με τρίτο.

Κοινό χαρακτηριστικό και των τριών είναι ότι γύρω από τις μεγάλες εκτάσεις τους δημιουργήθηκαν οικισμοί, κάποιοι εκ των οποίων διατηρούνται και σήμερα (Σαγέικα). Οι κτηματίες έχοντας ανάγκη για εργατικά χέρα προσέφεραν οι ίδιοι προνόμια σε πληθυσμούς που συνήθως προέρχονταν από τα ορεινά για να εγκατασταθούν και να εργαστούν στα κτήματά τους επιλέγοντας τα εμφυτευτικά συμβόλαια, με τα οποία μετατρέπονταν στο μέλλον από εμφυτευτές σε μικρούς ιδιοκτήτες. Είναι ένα φαινόμενο που εντοπίζεται και σε αντίστοιχες περιπτώσεις (βλέπε κτήμα Σωτηριάδη στα Βραχνέϊκα) και δεν πρέπει να μας ξενίζει αν αναλογιστούμε τον γεωργικό πληθυσμό που καταγραφόταν στην Αχαΐα την εποχή εκείνη. Η ύπαρξη αγροτικού πληθυσμού άμεσα εξαρτόμενου οικονομικά και κοινωνικά από τους κτηματίες μπορούμε να υποθέσουμε ότι δέσμευε τους πρώτους επηρεάζοντας καθοριστικά και την τελική τους ψήφο, συμπέρασμα όμως που δεν μπορεί να διατυπωθεί με βεβαιότητα μιας και δεν εξάγεται άμεσα από την συγκεκριμένη εργασία. Πρόκειται επί της ουσίας για τον ίδιο προβληματισμό που διατύπωνε και ο Αριστομένης Θεοδωρίδης (1841 - 1921), νομικός και γνώστης του σταφιδικού ζητήματος, στην εναίσιμο διατριβή του με τίτλο περί ψηφοφορίας ή εκλογικής ικανότητος (Αθήνα 1864) αναρωτώμενος με τι κριτήριο θα ψήφιζε αυτός που δεν είχε να ζήσει λόγω πενίας.

* Η μελέτη βρίσκεται εδώ.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] Μουζέλης Νίκος, Κοινοβουλευτισμός και εκβιομηχάνιση στην ημι-περιφέρεια, Ελλάδα, Βαλκάνια, Λατινική Αμερική, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2005, σελ.83
[2]  Λυριντζής Χρήστος, Το τέλος των "τζακιών", κοινωνία και πολιτική στην Αχαΐα του 19ου αιώνα, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1991, σελ.79
[3] Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν χρησιμοποίησε πολιτικά μέσα για να διευκολύνει την επιχειρηματική του δραστηριότητα όπως έκανε με την υπόθεση της κατασκευής σιδηροδρομικών σταθμών.
[4] Ο Γιαννουλόπουλος έφτανε στην υπερβολή περιγράφοντας την ζωή του Γερούση παρομοιάζοντάς τον με τον Σάχη. (Χατζηϊωάννου Χριστίνα - Μαρία, Οικογενειακή στρατηγική και εμπορικός ανταγωνισμός, ο οίκος Γερούση τον 19ο αιώνα, εκδόσεις ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003, σελ.274)

Το Μουσείο της πόλης

*Αναδημοσίευση από την διμηνιαία εφημερίδα "Διαδρομές" του πολιτιστικού συλλόγου "Αγίου Αλεξίου - Αγίας Σοφίας" (Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2011, φύλλο 2ο)

Ο Νύσης Μεταξάς - Μεσσηνέζης και η οικογένεια Μεσσηνέζη

Ο Νύσης Μεταξάς Μεσσηνέζης (1902 - 1992) ήταν Έλληνας λογοτέχνης και ιστορικός. Το ιστορικό του έργο, όπως και ο ίδιος έχει σημειώσει[1] ("ένας ερασιτέχνης πρέπει να καλλιεργεί συνεχώς το χωραφάκι του"), περιορίζεται στην ιστορία της προγονικής του γης, του Αιγίου, και της Εθνικής Τράπεζας, στην οποία δούλευε για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια.

Ο Ιωάννης Μεσσηνέζης (από τα edrana.blogspot.com)

Γεννήθηκε στο Αίγιο (Βοστίτσα) και καταγόταν από τις παλιές οικογένειες Μεσσηνέζη, Νοταρά, Καραϊσκάκη και Λόντου. Προπάππους του ήταν ο Σωτήρης Μεσσηνέζης, δήμαρχος Αιγίου, και προππάππους του ο πολιτικός Λέων Μεσσηνέζης, σύζυγος της αδελφής του Ανδρέα Σ. Λόντου. Η αναφορά στους προγόνους του είναι σημαντική καθώς αυτή η καταγωγή, και ότι υλικό συνεπάγεται από αυτή, αποτέλεσε και την αφορμή για την ενασχόλησή του με την ιστορία. Αυτή την ιστορία διηγείται στην εισαγωγή του έργου του "Το Αίγιον στον Αγώνα" όπου αναφέρει πως λόγω του θανάτου του τελευταίου εξ αρρενογονίας δισέγγονου του Λέοντος Μεσσηνέζη, από τον κλάδο που παρέμεινε στο Αίγιο, το 1947 επισκέφθηκε το πατρογονικό σπίτι στο Αίγιο προκειμένου να εξετάσει τα αρχεία που υπήρχαν στη σοφίτα και αφορούσαν τους Ανδρέα Λόντο και Λέοντα Μεσσηνέζη. Στο αρχείο αυτό βασίστηκε και το παραπάνω ιστορικό του έργο για το Αίγιο.