Κωνσταντίνος & Κίμων Κόλλας

Οι Κωνσταντίνος (1881 - 1962) και Κίμων (1882 - 1965) Κόλλας ήταν Έλληνες διπλωμάτες και μέλη της οικογένειας Κόλλα. Τα δύο αδέρφια ακολούθησαν βίους παράλληλους όσον αφορά την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Ο Κίμων Κόλλας γεννήθηκε το 1882 στην Πάτρα και ήταν γιος του Ανδρέα Κόλλα, πλούσιου σταφιδέμπορα και τραπεζίτη, και της Ελένης Μέγαρη. Σπούδασε νομικά στα πανεπιστήμιο Αθηνών και Μονάχου και το 1910 εισήλθε στο διπλωματικό σώμα, από το οποίο αποχώρησε το 1948. Συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 - 1913). Μεταξύ άλλων υπηρέτησε ως ακόλουθος στην Ύπατη Αρμοστεία Κωνσταντινούπολης ενώ ως πρέσβης στην ελληνική πρεσβεία στα Τίραννα (1931), στη Σόφια της Βουλγαρίας (1932 - 1935), στη Βαρσοβία (1935 - 1941), Λισσαβώνα (1941) και Μπουένος Αιρες (1947 - 1948) κ.α. Την περίοδο 1920 - 1922 τέθηκε σε διαθεσιμότητα για πολιτικούς λόγους, το 1931 προήχθη σε πληρεξούσιος υπουργό β΄ και το 1935 σε πληρεξούσιο υπουργό α΄. Στην ανέκδοτη διδακτορική διατριβή του Στάθη Κουτρουβίδη (πρόκειται για ένα άριστο έργο που δυστυχώς τέσσερα χρόνια τώρα-  για άγνωστους σε εμένα λόγους- δεν έχει εκδοθεί) αναφέρεται ότι ο Κίμων κατα τη δεκαετία του 1950 συνέταξε κείμενο 35 σελίδων σχετικά με την ιστορία της οικογένειάς του. Το κείμενο φυλάσσεται στο αρχείο Κόλλα. Είχε τιμηθεί με τον Μεγαλοσταυρό του τάγματος του Φοίνικος. Απεβίωσε το 1965.

Ο έτερος αδερφός, Κωνσταντίνος Κόλλας, γεννήθηκε το 1881 στην Πάτρα. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στα πανεπιστήμια του Μονάχου και της Βέρνης και εισήλθε στο διπλωματικό σώμα το 1909. Δεν αποκλείεται να συμπλήρωσε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Στουτγκάρδης καθώς ο Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρει ότι υπάρχει δημοσιευμένη μελέτη του με τίτλο "Der Staatsbankrott und seine abwicklung" (Στουντγκάρδη, 1904). To 1912 υπηρέτησε υποπρόξενος (ή πρόξενος) της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια ενώ από στα τέλη της δεκαετίας του 1920 υπηρέτησε στο Παρίσι, πληροφορία που προκύπτει από τηλεγράφημά του προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο (21-7-18, Μουσείο Μπενάκη/Αρχείο Βενιζέλου/Φάκελος 015 - 43). Υπηρέτησε επίσης στις γενικές διοικήσεις Κρήτης και Μακεδονίας, στην ελληνική αντιπροσωπεία στην Κοινωνία των Εθνών ενώ την περίοδο 1912 - 1913 διετέλεσε γραμματέας του Στέφανου Δραγούμη. Την περίοδο 1920 - 1922 τέθηκε σε διαθεσιμότητα για πολιτικούς λόγους. Το 1922 προήχθη σε πληρεξούσιο υπουργό β΄, το 1930 σε πληρεξούσιο υπουργό α΄ και το 1937 σε πρέσβη. Το 1924 τοποθετήθηκε πρέσβης της Ελλάδας στο Βουκουρέστι, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1941, οπότε και διέφυγε στη Μέση Ανατολή υπηρετώντας στο υπουργείο εξωτερικών της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης. Από την πρώτη στιγμή της αφίξεώς του στην Αίγυπτο (1941) είχε στενή συνεργασία με τον πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερού ως υπεύθυνος τύπου του υπουργείου εξωτερικών. Το ίδιο διάστημα υπηρέτησε σε κάποιο πόστο στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Σεφέρη. Το 1942 μετατέθηκε στη Νότιο Αφρική, και συγκεκριμένα στην Πρετόρια ως διευθυντής της υπηρεσίας προπαγάνδας της κυβέρνησης. Το 1946 τοποθετήθηκε πρέσβης της Ελλάδας στη Χάγη, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι και το 1947, οπότε και αποχώρησε από το διπλωματικό σώμα. Υπήρξε επίσης ένας εκ των ιδρυτών του tennis club στην Πάτρα (1908), στο οποίο συνιδρυτές ήταν μέλη της καλής κοινωνίας των Πατρών μεταξύ των οποίων και τα αδέρφια του Μιχαήλ και Φωκίων Κόλλας, και είχε τιμηθεί με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Φοίνικος.

Πληροφορίες για τον Κωνσταντίνο Κόλλα αντλούμαι από τα ημερολόγια των Παναγιώτη Κανελλόπουλου (Ημερολόγιο, 1942 - 1945) και Γεωργίου Σεφέρη (Μέρες, 1941 - 1944 καθώς και Πολιτικό Ημερολόγιο, 1935 - 1944). Ο Σεφέρης αναφέρει πως όταν το αντίκρισε πρώτη φορά (σε ένα σταθμό για να παραλάβουν τραίνο με προορισμό την Ιερουσαλήμ) του φάνηκε να "τα έχει ολωσδιόλου χαμένα από την περιπέτεια" και συμπληρώνει: "και να πείς πως αυτό ήταν το ταξίδι του όψιμου γάμου του". Μετά την άφιξή τους στην Ιερουσαλήμ ο Σεφέρης γράφει: "Δώσαν στον κ. Κόλλα και τη γυναίκα του το σαλόνι ενός διαμερίσματος που ήταν κρατημένο για τον διάδοχο. Τον είδα να ανεβαίνει τη σκάλα, αυτόν τον γερασμένο κοσμικό, κουβαλώντας τα σύνεργα του νυφικού του κρεβατιού". Η επόμενη αναφορά σχετικά με τον Κόλλα γίνεται την Κυριακή της 19ης Ιουλίου: "Στο διαμέρισμά της (μιλάει για την Ρωσίδα δούκισσα Γαλήνη) ο κ. Κόλλας με τη γυναίκα του, δύο άλλοι. Μιλούν για την έξοδό μας από το Κάϊρο. Ο κ. Κόλλας λέει πως ο Κανελλόπουλος, όταν τον παρακάλεσε αυτόν να φύγει, του είπε: - Θέλω να δώσετε το παράδειγμα για να μπορέσω να φύγω εγώ την Παρασκευή, αφού εκκενωθούν όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι". Ο Σεφέρης σχολιάζει οτι πρώτη φορά το άκουσε αυτό (αυτό το άκουσα πρώτη φορά. Μπορεί να εξωραΐζει τα πράγματα) ενώ στο κάτω μέρος της σελίδας σε σημείωση (Κάιρο) αναφέρει πως ο Κανελλόπουλος διέψευσε αργότερα τα λεγόμενα του Κόλλα. Μου κάνει πάντως εντύπωση ότι ο Σεφέρης προσθέτει μπροστά στο επώνυμο του Κόλλα πάντα το κύριος (κ.), πράγμα που κάνει σπάνια στις γραμμές του ημερολογίου του· δεν βρήκα κάποια άλλη αναφορά στο συγκεκριμένο βιβλίο του Σεφέρη. Την απάντηση στην τελευταία παρατήρησή μου μας την δίνει στο Πολιτικό του ημερολόγιο της περιόδου 1935 - 1944 (τόμος Α΄, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1972), όπου αναφέρει ότι "τον κρατούν γιατί είναι ο κ. Κ. ο πρεσβευτής". Μέσα από τις σελίδες του πολιτικού του ημερολογίου σχηματίζουμε καλύτερη εικόνα για την προσωπικότητα του Κόλλα, τον οποίο χαρακτηρίζει μεταξύ άλλων συστηματικό saboteur, υπεροπτικό, άνθρωπο εύκολων καιρών κ.α. Δεν πρέπει βέβαια να παραβλέπουμε ότι ο Σεφέρης μιλάει για έναν προϊστάμενό του, οπότε πάντα υπάρχει η περίπτωση να ελοχεύει κάποια πίκρα. Αναλυτικά γράφει στις 8 Ιουλίου 1942: Στη δική μου υπηρεσία Κων. Κόλλας: ξένο παραμύθι. Άνθρωπος εύκολων καιρών, πάσχοντας από φοβερές αυπνίες, με το εμπόδιο της δυσαρέσκειας στην ψυχή, υπεροπτικός, ωμά αδιάφορος για τους άλλους, είναι εκεί περισσότερο για να μπερδεύει τα πράγματα παρά για να τα διευκολύνει. Δεν έχει ιδέα ούτε απο δημοσιογραφία ούτε καν από γράψιμο. Τόσους μήνες τώρα ούτε στο προσωπικό μπόρεσε να βάλει τάξη. Οι διάφορες υπηρεσίες που εξαρτώνται και θα έπρεπε να να πειθαρχούν στο γραφείο πάνε να ιδρύσουν, ή έχουν κιόλας ιδρύσει, ανεξάρτητα φέουδα. Στις 17 Ιουλίου γράφει: Ο Κόλλας εδώ δε βρίσκει τίποτα άλλο να κάνει στη δημόσια ζωή (στην ιδιωτική είναι νιόπαντρος) παρά να χαλά τον κόσμο για τα λογιστικά του. Περίμενε να του τα φτιάξω εγώ, φαντάζομαι, σα να ήμουν ο λογιστής του, τόσον καιρό που τ'άφησε και αποτελματώθηκαν, όπως όλα τα άλλα. Τώρα παλεύουν και συζητούν με τον Ξύδη καθώς ο κόλλας αλλάζω γνώμη ολοένα. Ρωτώ τον Ξύδη: «Τι κάνατε σήμερα το πρωί;» «Σχεδόν τίποτε», λέει, «γιατί ο Κόλλας συζητούσε αν πρέπει να αγοράσει χρυσάφι και πόσο αξίζουν οι θηλυκές λίρες». Στις 27 Ιουλίου 1942: Τ'απόγευμα αργά είδα τον Κόλλα [...] έχει στο κεφάλι του, αλλά δεν το λέει, όσα μαγείρεψε με τον Πιπινέλη προτού φύγει ο τελευταίος για Λονδίνο. Θέλει να πάει στην Αμερική. Ωστόσο κάνει ότι μπορεί για να με δυσκολέψει. Επιμένει να πάρω μαζί μου τους υπαλλήλους που θέλει να ξεφορτωθεί και όχι εκείνους που χρειάζονται πραγματικά. [Φέρνοντας για μόνη δικαιολογία, όταν τον αναγκάσεις, πως του χρειάζεται ο τάδε, για διάφορες δουλειές. Φυσικά δεν υπάρχει καμιά πραγματική δουλειά και κρατά τους ανθρώπους μόνο για να του κάνουν τα ατομικά του θελήματα.] Αλλά εκτός από αυτό είναι ένας άνθρωπος που αποτελματώνει τα πάντα. Τον κρατούν γιατί είναι ο κ. Κ. ο πρεσβευτής. Γιατί τους κρατούν όλους αυτούς τους άχρηστους, που αχρηστεύουν και τουςάλλους. Στις 30 Ιουλίου γράφει: Με τον Καψάλη και τον Κόλλα και τα πιο απλά πράγματα γίνονται μπερδεμένα. Στις 20 Σεπτέμβρη μαθαίνουμε από τον Σεφέρη υπο την συνοδεία κάποιου σχολίου (Πρέσβης της Ελλάδος, από τα πιο κούφια ζωντανά που συναπάντησα ποτέ μου.) ότι ο Κόλλας θα μετατίθετο στην Πρετόρια. Συνεχίζει δε λέγοντας: Αν θα βαρεθεί ή όχι, αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα που τον απασχολεί. Αλλά δεν ήρθε γι'αυτό στο Γραφείο, ήρθε για κάτι μικρομιζέριες. Το χειότερο είναι ότι μου έφαγε όλο το πρωινό μου.

Στο ημερολόγιο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου περιέχονται περισσότερες αναφορές για τον Κωνσταντίνο Κόλλα χωρίς όμως περιγραφικά στοιχεία. Την 1η Ιουνίου 1942 αναφέρει πως βρέθηκε σε δείπνο (στο Mena - House, Κάϊρο) μαζί με τον Βασιλιά, τον πρέσβη Καψάλη, τον Λεβίδη, τον πρίγκιπα Πέτρο, τον στρατηγό Νικολαΐδη και τον πρεσβευτή Κ. Κόλλα. Την 19η Ιουλίου αναφέρει πως βρέθηκε σε δείπνο του Ed. Warner μαζί με τους Κωνσταντίνο Κόλλα και Γεώργιο Σεφεριάδη. Από την συνάντηση του Κανελλόπουλου με τον Κόλλα στις 17 Σεπτεμβρίου 1942 μαθαίνουμε ότι ο δεύτερος θα μετατίθετο στην Νότιο Αφρική ως πρέσβης της Ελλάδος, θέση ιδιαίτερα σημαντική αν αναλογιστούμε ότι τότε η ελληνική κυβέρνηση και οι αυλικοί βρίσκονταν μεταξύ Αιγύπτου και Νοτίου Αφρικής. Στις 23 Νοεμβρίου γίνεται αναφορά σε άλλη μια συνάντηση με τον Κόλλα χωρίς όμως περισσότερες λεπτομέριες πέρα από ξερό "που φεύγει για τη Νότιο Αφρική". Στις 18 Δεκεμβρίου πάντως δεν είχε αναχωρήσει καθώς ο Κανελλόπουλος τον συνάντησε μαζί με άλλους στο γραφείο του. Τον Μάρτιο του 1943 ο Κόλλας φαίνεται να έχει εγκατασταθεί στη Νότιο Αφρική (ο Κανελλόπουλος αναφέρει τηλεγράφημα του Κόλλα σύμφωνα με το οποίο ο τελευταίος είχε συνάντηση με τον στρατάρχη Σμάτς). Πιθανολογώ ότι η τοποθέτηση του Κόλλα στην Νότιο Αφρική έγινε με δική του πρωτοβουλία καθώς ο προηγούμενος πρέσβης, Νικολούδης, είχε παυθεί από τον Τσουδερό ύστερα από πιέσεις του Κανελλόπουλου όπως ομολογεί ο ίδιος. Από το διπλωματικό σώμα αποχώρησε το 1947. Απεβίωσε το 1965.

Και τα δύο αδέρφια είναι ενταφιασμένα στο οικογενειακό μνήμα των Κόλλα στο Α΄ Νεκροταφείο Πατρών. Και οι δύο ήταν παντρεμένοι, με την Υβόνη (1905 - 1987) και την Ευτέρπη (1900 - 1995), δεν έχω όμως ιδέα ποιος με ποια. Όποιος διαθέτει περισσότερες πληροφορίες πολύ ευχαρίστως να τις προσθέσω.