Οικογένεια Αχόλου

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε σε τρία μέρη στην εφημερίδα "Αυγή" του Πύργου στις 27/9/11, 4/10/11 και 11/10/11.

   Η οικογένεια Αχόλου είναι παλιά οικογένεια του Πύργου Ηλείας, τα μέλη της οποίας διέπρεψαν στον στρατιωτικό και πολιτικό τομέα.

   Η καταγωγή της είναι από το Σούλι[1] της Ηπείρου, τα μέλη της όμως αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν λόγω διώξεων[2] του Αλή Πασά. Η ίδια πηγή αναφέρει ότι αρχικά εγκαταστάθηκαν στην Γαστούνη και εν συνεχεία στον Πύργο. Μαζί δε με τους Βιλαέτηδες αποτελούν τους πρώτους οικιστές του Πύργου. Όπως αναφέρει[3] ο Διονύσιος Κόκκινος “οι απόγονοι των δύο αυτών οικογενειών υπήρξαν πάντοτε πρόκριτοι”. Ο Τάκης Δόξας πιο λυρικά αναφέρει ότι οι Άχολοι κατέβηκαν με τα κοπάδια τους τα ζώα από την Ήπειρο και τα Μεσόγεια για χειμαδιά μα τους καλάρεσε ο τόπος κι έμειναν καλλιεργώντας χωράφια και αμπέλια που τους δόσαν αρκετό βιός.[4] 

Επιστολή Υψηλάντη προς Άχολο

Γίνεται αντιληπτό ότι δίνει μια τελείως διαφορετική περιγραφή ενώ αποσιωπεί τον λόγο της φυγής των. Αρχηγός της οικογένειας φέρεται να ήταν ο μυημένος στην Φιλική Εταιρεία, Δημήτριος Άχολος. Ο Δημήτριος πρίν από την επανάσταση είχε σταλεί στην Κωνσταντινούπολη ως αντιπρόσωπος της επαρχίας του στον Σουλτάνο, είχε δε τιμηθεί από αυτόν με έναν Ιραδέ (φιρμάνι), σύμφωνα με το οποίο το σπίτι του θεωρείτο άσυλο. Σύμφωνα με το δημοσίευμα[5] της εφημερίδας “Πατρίς” το συγκεκριμένο φιρμάνι ήταν επί μαρμαρίνου πλακός χαραγμένος, ευρίσκεται δε η πλαξ αυτή κατωθεν της Αγίας Τραπέζης του ιερού ναού Αγίου Διονυσίου (πρόκειται περί δωρεάς του Αλέκου Αχόλου). Επί τουρκοκρατίας οι Γεώργιος και Σπυρίδων Άχολος ήταν δημογέροντες[6] Πύργου. Η οικία τους κατά την προεπαναστατική περίοδο ήταν στη συνοικία του Αγίου Χαραλάμπου και ήταν μία από τις μεγαλύτερες.[7] Η οικία αυτή καταστράφηκε από τους Τούρκους του Λάλα. Ας δούμε τι αναφέρει[8] για το συγκεκριμένο περιστατικό ο Γεώργιος Χρυσανθακόπουλος: “η εκστρατεία εκείνη των Λαλαίων εστέρησε τους Αχολαίους της μεγάλης των περιουσίας, διότι και αι μεγάλαι συνεχόμεναι οικίαι των με όλα τα πολυτελή έπιπλα και πολύτιμα αντικείμενα επυρπολήθησαν ως και αι αποθήκαι των πλήρεις εμπορευμάτων και τροφίμων”. Στο "Χρονικό του Πύργου" (σελ.15) γίνεται αναφορά στον Δημήτριο Άχολο, ο οποίος το 1818 παρουσιάζεται ως υποκινητής εξέγερσης εναντίον των Τούρκων χωρίς απ'ότι φαίνεται επιτυχία.

   Κατά τη διάρκεια της επανάστασης η οικογένεια Αχόλου έλαβε ενεργή συμμετοχή διαδραματίζοντας σημαίνοντα ρόλο στην άμυνα της περιοχής. Με το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821, ο γόνος της οικογένειας, Χριστόδουλος Άχολος, ανακηρύχθηκε[9] υπαρχηγός των Πυργίων μαζί με τον Ιωάννη Διάκο, τον Λυκούργο Κρεστενίτη, τον Αναγνώστη Παπασταθόπουλο και τον Πέτρο Μήτζο υπό την αρχηγία του Χαράλαμπου Βιλαέτη. Τον Απρίλιο του 1821 κατά την επιδρομή των Λαλαίων στον Πύργο, οι Αχολαίοι πρότειναν να οχυρωθούν στις μεγάλες οικίες του Πύργου και να μην αντιμετωπίσουν τους Λαλαίους στην πεδιάδα. Η συμβουλή της κρίνεται σωστή, αν και τελικά παρ’ολη την άμυνα δεν κατάφεραν να διατηρήσουν ανέπαφο τον Πύργο καθώς αναγκάστηκαν εν τέλει να τον εγκαταλείψουν για να σωθούν. Αξίζει να σημειωθεί πως  οι Αχολαίοι έφυγαν από την πόλη τελευταίοι. Φυσικά τα μέλη της οικογένειας συμμετείχαν και σε άλλες μάχες όπως στην εκστρατεία εναντίον του Λάλα, το σχέδιο της οποίας καταστρώθηκε στο ίδιο το σπίτι των Αχολαίων[10].

Από την εφ. Πατρίς (1931)

   Σχετικά με τα μέλη της οικογένειας. Ο Δημήτριος Άχολος, που αναφέρθηκε παραπάνω, είχε έναν γιό, τον Αλέκο Άχολο, βουλευτή Ηλείας κατά την εν Αθήναις Β΄ Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσης και μετέπειτα. Ο τελευταίος απέκτησε τρία παιδιά: τον Γεώργιο, τον Δημήτριο και τον Ιωάννη Άχολο. Για τα παιδιά του πληροφορίες μας δίνει και το ιστορικό αρχείο του Καποδιστριακού πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Γεώργιος Άχολος είχε σπουδάσει νομικά, της επιστήμης της οποίας ήταν διδάκτωρ και είχε εκδόσει την εφημερίδα “ο Σκαπανεύς" (1889). Το ίδιο έτος πέρασε με επιτυχία τις εξετάσεις στον Άρειο Πάγο για δικηγόρος. Σε δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας (1915) εμφανίζεται να έχει κληρωθεί μεταξύ των ενόρκων. Ο Ιωάννης Άχολος ήταν επίσης δικηγόρος, είχε δε αποφοιτήσει από την Βαρβάκειο σχολή την 5η Ιουλίου 1893 (σας παραθέτω και το σχετικό link). Αν και διέμενε στην Αθήνα διατηρούσε επαφή με τον Πύργο προσφέροντας μάλιστα και γενναιόδωρα ποσά για την επισκεύη του Αγίου Αθανασίου. Ο τρίτος, ο Δημήτρης Άχολος, απόφοιτος της Βαρβακείου Σχολής και γιατρός. Σύγχρονος του Δημητρίου (όχι του προηγούμενου) ήταν και ο Σπυρίδων Άχολος, δημογέροντας Πύργου, ο οποίος είχε τρία παιδιά: τον Γεώργιο, τον Παναγιώτη και τον Χριστόδουλο. Ο Γεώργιος Άχολος υπήρξε πρόκριτος και έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1821, ο Παναγιώτης Άχολος συμμετείχε στην β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου και στις εκστρατείες κατά του Δράμαλη ενώ υπήρξε κατά τον Δάβο πληρεξούσιος[11] της Ηλείας στην Πελοποννησιακή Γερουσία (28/7/1822). Ο τρίτος γιός, ο Φιλικός Χριστόδουλος Άχολος, ασχολήθηκε κυρίως με την εκπροσώπηση της οικογένειας στα πολιτικά πράγματα της εποχής διατελώντας πληρεξούσιος στις εθνοσυνελεύσεις του 1822 και 1823 (Άστρος & Επιδαύρου) καθώς και γερουσιαστής στην Πελοποννησιακή Γερουσία (κατά τον Αμβρόσιο Φρατζή). Αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχει διχογνωμία σχετικά με το ποιος συμμετείχε στην Πελοποννησιακή Γερουσία, αν δηλαδή ήταν ο Παναγιώτης ή ο Χριστόδουλος Άχολος. Νομίζω πάντως ότι πρόκειται περί λάθους του Δάβου. Εκτός από την πολιτική πάντως δράση είχε να επιδείξει και στρατιωτική καθώς είχε συμμετάσχει στην πολιορκία της Τριπολιτσάς κ.α. Υπήρξε άλλωστε και στενός συνεργάτης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τέκνα[12] του Γεωργίου Αχόλου φαίνεται να είναι οι Αλέκος, Ιωάννης και Χρυσανθάκης Άχολος. Ο πρώτος υπήρξε αγωνιστής του 1821 και χίλιαρχος, ο δεύτερος επίσης αγωνιστής, έφερε τον βαθμό του επίτιμου λοχαγού, ο δε τρίτος εφονεύθη[13] το 1825 κατά την εισβολή του Ιμπραήμ στον Πύργο. Αναφέρονται επίσης οι Αλέξανδρος Άχολος, αγωνιστής, Ζαφείριος Άχολος, εκλογικός αντιπρόσωπος το 1861, και Ιωάννης Άχολος, ο οποίος μετέβη ύστερα από διαταγή του Τούρκου δοικητή στην Τρίπολη πρίν την επανάσταση με αποτέλεσμα να φυλακιστεί, να βασανιστεί και να βρεί τραγικό θάνατο. Να σημειώσω για τον τελευταίο ότι στο έργο του Ζαφειρόπουλου "Οι Αρχιερείς και οι Προύχοντες εντός της εν Τριπόλει Φυλακής εν ετει 1821" δεν αναφέρεται. Από τον Πύργο αναφέρονται μόνο ο Ιωάννης Βιλαέτης και ο Επίσκοπος Ωλένης Φιλάρετος.

   Πιθανολογώ ότι τα μέλη της οικογένειας Αχόλου είχαν εγκαταλείψει τον Πύργο τουλάχιστον από την δεκαετία του 1940. Στο βιβλίο του Νάκη Αυγερινού “Μνήμες από το παρελθόν” ο συγγραφέας αναφέρει ότι είχε συναντήσει έναν απόγονο της οικογένειας, γιό ανώτερου αξιωματικού, τον Χαράλαμπο Άχολο, βιοχημικό στο επάγγελμα. Διαβάστε τι λέει σχετικά: “ο Άχολος όταν συναντώμεθα με ερωτά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Πύργο, που έχει πολλά χρόνια να επισκεφθεί, αφού άλλως τε κανείς δικός του δεν υπάρχει πλέον”[14]. Ύστερα από μια μικρή έρευνα ανακάλυψα τον Χρήστο Άχολο γεννημένο το 1885 στον Πύργο Ηλείας, ο οποίος είχε ανέλθει μέχρι τον βαθμό του ταγματάρχη πεζικού αποστρατευθείς το 1926. Λογικά αυτός ήταν ο πατέρας του Χαράλαμπου.

   Ολοκληρώνοντας τη δημοσίευση απλώς θα ήθελα να σημειώσω ότι μου έκανε εντύπωση το άρθρο της εφημερίδας “Πατρίς” για την οικογένεια Αχόλου καθώς οι πληροφορίες που περιέχει δεν αναφέρονται σε κανένα άλλο βιβλίο (απ’όσο έχω υπόψην μου πάντα). Συγκεκριμένα το ότι κατάγονταν από το Σούλι και το ότι υπήρχε φιρμάνι περί ασύλου, το οποίο μάλιστα δωρήθηκε στον Άγιο Διονύσιο, δεν νομίζω να γράφεται σε κάποιο σχετικό βιβλίο ιστορίας.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

[1] Εφημερίδα “Πατρίς”, ημερομηνία: 18 Φεβρουαρίου 1931, αριθμός φύλλου: 13841

[2] Μεγάλη Πελοποννησιακή Εγκυκλοπαίδεια, Αθήνα 1961, λήμμα: Άχολος, σελ.368

[3] Κόκκινος Διονύσιος, Επιδρομαί των Λαλαίων κατά του Πύργου και της Αγουλινίτσης, σελ. 25, από το βιβλίο του Τάκη Δόξα, “Ηλειακή Γραμματολογία”, Πύργος Ηλείας 1963

[4] Δόξας Τάκης, Το χρόνικό του Πύργου, Πύργος 1965, σελ.10
[5] Εφημερίδα “Πατρίς”, ο.π.

[6] Μεγάλη Πελοποννησιακή Εγκυκλοπαίδεια, ο.π., σελ.369

[7] Χρυσανθακόπουλος Γεώργιος, Η Ηλεία επί τουρκοκρατίας, Αθήνα 1950, σελ.161

[8] Χρυσανθακόπουλος Γεώργιος, ο.π., σελ.110

[9] Κόκκινος Διονύσιος, ο.π., σελ.26

[10] Δόξας Τάκης, Το Χρονικό του Πύργου, ο.π., σελ.18
[11] Δάβος Βύρων, Στον Πύργο και στην Ηλεία του 1821 – 1930, Αθήνα 1996, σελ.9

[12] Μεγάλη Πελοποννησιακή Εγκυκλοπαίδεια, ο.π., σελ.269

[13] Χρυσανθακόπουλος Γεώργιος, ο.π., σελ.109

[14] Αυγερινός Νάκης, Μνήμες από το παρελθόν, 2009, σελ.233